"ExploraPark" w Wałbrzychu

Działalność muzeum nauki i techniki ExploraPark zapoczątkowała w latach 2007-08 wystawa na zamku Książ. Obecnie znalazło ono swoją ostateczną siedzibę. Organizatorem przedsięwzięcia jest Instytut Badań Kompetencji w Wałbrzychu. Główna część wystawy została wypożyczona z muzeum nauki Cité des sciences & de l'industrie La Villette w Paryżu, a obecnie jest uzupełniana o nowe eksponaty. Na miejscu jest sklepik z łamigłówkami. W muzeum można zamawiać lekcje dla całych klas (do 50 osób, zajęcia praktyczne poprzedzone są pokazem komputerowym), przyjęcia urodzinowe oraz wziąć udział w warsztatach dla całej rodziny. Na miejscu dostępny jest sklepik z łamigłówkami i pomocami edukacyjnymi, a wiele wykonywanych na miejscu doświadczeń opisano w książce Magia matematyki.

Większość stanowisk w tym muzeum jest interaktywna, zachęca do eksperymentowania i odkrywania matematycznych i fizycznych prawideł, co ułatwia ich zrozumienie i pokazuje, że nauka i technika są częścią naszego codziennego życia, nawet gdy sobie tego nie uświadamiamy. Inicjatywa ta wspiera koncepcję nieformalnego nauczania w zespole klasowym lub w rodzinie, rozwija zainteresowania i horyzonty intelektualne dziecka, wspiera jego postępy w nauce.

W dziale "matematyka" bada się m.in.

• mierzenie odległości na różnych powierzchniach (czy z Warszawy do Nowego Jorku jest tak samo daleko na mapie i na globusie?),
• sumy kątów trójkąta na różnych powierzchniach (dlaczego na kuli suma kątów trójkąta jest większa od 180°?),
• powierzchnie prostokreślne (jak z odcinków zbudować gładką powierzchnię siodła?),
• powierzchnie jednostronne (rozcinanie wstęgi Möbiusa),
• sztywność (jak usztywnić kratownicę płaską i przestrzenną?),
• równoważność przez rozcinanie (jak zbudować kwadrat, piramidę, a jak sześcian?),
• wielościany foremne (budowanie kartonowych modeli),
• deformacje obrazu (jak uzyskać prosty obraz w krzywym zwierciadle?, jak działa perspektywa?, czym jest anamorfoza, czyli dziwaczna perspektywa?, jak w łyżeczce zobaczyć czaszkę?, jak odczytać nieczytelny napis?, jak w sposób ciągły przerobić niemowlę na kota?),
• symetrie (odbicia zwierciadlane, symetrie przestrzenne, symetria w przyrodzie),
• parkietaże Eschera i Penrose'a (jak wypełnić płaszczyznę wojownikami?, czy parkietaż musi się powtarzać?), parietaże nieeuklidesowe (model geometrii hiperbolicznej),
• twierdzenie Pitagorasa (dowody mechaniczne, geometryczne, animacje komputerowe),
• wzór Picka (pola wielokątów rozpiętych na kracie kwadratowej),
• sześcian sumy dwóch liczb (eksperyment z pufami),
• gry losowe (kości, ruleta)
• chaos (jak wnioskować z małej próbki?, jak najlepiej upakować kule?, skąd w chaosie bierze się porządek?, rozkład Gaussa),
• algorytmy (jak uwolnić sztabkę?, jak zaprogramować robota?),
• sprytne rachunki (algorytmy obliczeń),
• grafy (jak spacerować po Królewcu?),
• problem komiwojażera (jak zaplanować podróż po Europie? jak zapakować ciężarówkę?),
• sieci minimalne i powierzchnie minimalne (jak otrzymać bańkę mydlaną w kształcie sześcianu?, jak połączyć miasta najkrótszą siecią dróg?),
• droga, prędkość, przyspieszenie (jak spada kulka?, jak działają czarne dziury?),
• wykresy (jak różne naczynia napełniają się wodą?),
• wymiary (jak żyją płaszczaki?, jak różne bryły przenikają przez płaszczyznę?, jak wypełnić odcinkiem kwadrat i kwadratem sześcian?),
• fraktale (jak powstaje płatek śniegu von Kocha? jak drzewo Pitagorasa?, a jak trójkąt, dywan i kostka Sierpińskiego?),
• łamigłówki przestrzenne (tangramy, sześciany, gwiazdy i krzyże),
• łamigłówki logiczne.

W części dotyczącej dźwięku bada się m.in.:

• jak działa akustyczne zwierciadło paraboliczne,
• jak szybko rozchodzi się dźwięk,
• jak powstaje fala stojąca,
• co to jest rezonans akustyczny,
• jak działa ucho,
• od czego zależy wysokość dźwięku,
• jak działa mikrofon kierunkowy.
• jak działa próżnia.

W części dotyczącej przyrody można oglądać:

• świat nocą,
• czas na Ziemi,
• zdjęcia satelitarne dowolnego miejsca na ziemi,
• urządzenia do transportowania wody (żurawie, kieraty, szadufy, pompy, wiatraki, śruby, koła zębate).

Więcej informacji można znaleźć na www.explorapark.pl. Prezentowane wyżej zdjęcia pochodzą z tej strony.

Część eksponatów matematycznych można było oglądać podczas XI Dolnośląskiego Festiwalu Nauki w Instytucie Matematycznym UWr we wrześniu 2008.

Zwiedzanie wystawy ExploraPark było główną nagrodą dla zwycięskich klas w konkursie Matematyka bez granic w regionie dolnośląskim w latach: 2008 (Ia i Ie z LO nr III we Wrocławiu, IIIf z Gimnazjum nr 13 we Wrocławiu oraz VId z SP nr 1 w Bogatyni) oraz 2015 (Vb z SP 68 Wrocław, VIc z SP 1 Jawor, IIIf z GM 13 Wrocław i Ia z LO 3 Wrocław). Poniżej zamieszczamy zdjęcia z pierwszej wizyty.