ul. Jagiellońska 15, 31-010 Kraków
tel. 12 663 13 07, 12 422 05 49
faks 12 422 27 34
e-mail: info@maius.in.uj.edu.pl
http://www.maius.uj.edu.pl/index.pl.html
codziennie, godz. 9-13.30
7-16 zł
W historycznym budynku Collegium Maius na krakowskiej Starówce oglądać można wystawę poświęconą historii uczelni, przedstawiającą m.in. dawne urządzenia astronomiczne i nawigacyjne, maszyny liczące, bogaty atlas i księgozbiór oraz skarbiec uniwersytecki.
Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego wywodzi się z Gabinetu Archeologicznego Uniwersytetu, założonego w roku 1867 przez prof. Józefa Łepkowskiego, jest więc najstarszym muzeum krakowskim. Od początku otrzymywało liczne dary i zapisy testamentowe (m.in. od książąt Czartoryskich), dzięki czemu jego zbiory można zaliczyć do jednych z najbardziej liczących się w Polsce kolekcji muzealnych. Po drugiej wojnie światowej zostały one uzupełnione o stare instrumenty naukowe m.in. z Uniwersytetu Wrocławskiego (jako depozyt, który do dziś nie wrócił w całości do Wrocławia).
Szczególnie ciekawa jest kolekcja instrumentów naukowych w sali Komisji Edukacji Narodowej. Zbiór liczy ponad 2000 obiektów i obejmuje eksponaty z różnych dyscyplin: astronomii, geodezji, nawigacji, fizyki, matematyki, chemii, biologii, anatomii oraz miar i wag. Podstawę kolekcji stanowią przyrządy będące dawnym wyposażeniem pracowni uniwersyteckich, w tym pierwszej Katedry Fizyki powstałej w 1778 roku, Obserwatorium Astronomicznego z 1792 roku, pierwszego Zakładu Chemicznego z 1782 roku i innych. Do najcenniejszych obiektów zaliczane są instrumenty astronomiczne datowane od XI do XIX wieku, globusy z XVI-XIX wieku, XVII-wieczne modele anatomiczne, naczynia chemiczne z końca XVIII wieku i zespół instrumentów kriogenicznych z drugiej połowy XIX wieku.
W zbiorach są też liczne dzieła sztuki malarskiej (z najstarszą i największą galerią portretów profesorów od XV wieku w Auli collegium oraz malarstwem okresu Młodej Polski), rzeźbiarskiej (średniowiecznej i barokowej) oraz fotograficznej (klisze i dagerotypy, z których część posiada wartość unikatową, jako że przedstawiają zabytki, które uległy zniszczeniu lub zaginęły podczas II wojny światowej), a także grafiki i klocki drzeworytnicze od XV wieku. W zbiorach rzemiosła artystycznego liczących ponad 7000 eksponatów (złotnictwo, tkaniny, szkło, ceramika, meble) znajdują się m.in. jedyne zachowane na świecie berła kardynalskie oraz berło rektorskie - dar królowej Jadwigi.
Ciekawostką jest wystawiony w sali Zielonej fortepian, na którym w lipcu 1829 roku grał Fryderyk Chopin, kiedy z grupą studentów i absolwentów Szkoły Głównej Muzyki Uniwersytetu Warszawskiego pod opieką Romualda Hubego wybrał się w wakacyjną podróż do Wiednia. Trasa tej wyprawy obejmowała tygodniowy pobyt w Krakowie i okolicach (Wieliczka, Ojców). Była to jedyna wizyta Chopina w Krakowie.
Na terenie muzeum szczególnie warto polecić dwie wystawy interaktywne.
-
Nauki dawne i niedawne eksponowana była na stałe w latach 2000-2005, a obecnie funkcjonuje jako wystawa objazdowa. Odwiedziła już Białystok, Częstochowę, Katowice, Lublin, Rzeszów, Sandomierz i Szczecin. Zgromadzono na niej 45 modeli z matematyki, fizyki i astronomii, dotyczących m.in. własności światła i dźwięku, urządzeń do rachunków, mierzenia czasu oraz pomiarów kątowych w nawigacji i astronomii.
-
Świat zmysłów otworzona została w 2005 roku i trwa do dziś, prezentuje 60 doświadczeń związanych z funkcjonowaniem zmysłów człowieka, m.in. receptory sygnałów w układzie nerwowym oraz złudzenia optyczne i akustyczne.
Niezwykłą atrakcją muzeum jest znajdujący się na dziedzińcu zegar grający z ruchomymi postaciami. Jest to czwarta konstrukcja w dziejach Collegium Maius. Pierwszy mechanizm zegarowy powstał przed rokiem 1465 (z tego roku pochodzi wiadomość o naprawie zegara "znacznych rozmiarów”), ale został w 1492 roku zniszczony przez pożar, a następnie odbudowany dzięki staraniom władz Akademii i królowej Elżbiety Rakuszanki, wskazywał czas przez kolejnych kilkadziesiąt lat. Trzecią fundację zegara stanowiła w roku 1522 dotacja profesora i dobrodzieja Akademii Krakowskiej Macieja z Miechowa. Powstał wówczas zegar ruchomy, w którym wraz z mechanizmem poruszały się symbole słońca i księżyca. Niestety przestał działać w nieznanych okolicznościach.
Zegar współczesny uruchomiono 30 września 2000 roku. System komputerowy uruchamia pochód postaci historycznych i towarzyszący mu motyw muzyczny, który jest fragmentem „muzyki” dworskiej z tabulatury Jana z Lublina (z połowy XVI wieku) i instrumentalną wersję pieśni akademickiej Gaudeamus Igitur. W orszaku poruszają się figury osób związanych z dziejami Akademii Krakowskiej: pedla niosącego berło przed rektorem, królowej Jadwigi, króla Władysława Jagiełły, św. Jana z Kęt i Hugona Kołłątaja - absolwentów UJ i rektora Stanisława ze Skalbmierza. Zegar uruchamiany jest codziennie o godzinach 9.00, 11.00, 13.00, 15.00 i 17.00.
Zdjęcia pochodzą z wyjazdu nauczycieli Matematyczna Małopolska zorganizowanego w ramach seminarium I3 = Inspiracja * Indywidualizacja * Interdyscyplinarność.