Stanisław Fudali nie żyje

Matematyk, który nie jest po trosze poetą, nigdy nie będzie doskonały.
Karl Weierstrass

Okres przedwojenny. Urodził się w Stanisławowie (dziś Iwano Frankowsk na Ukrainie) w roku 1929 w rodzinie sędziego sądu okręgowego Łukasza Fudalego - zamordowanego w 1939 roku przez sowietów. Edukację rozpoczął od ochronki prowadzonej przez zakonnice i Szkoły Powszechnej w Stanisławowie, do której poszedł w 1935 roku i gdzie ukończył 5 klas. Jako niespełna jedenastoletni chłopak w kwietniu 1940 roku trafił z matką i młodszym bratem jako zesłaniec do północnego Kazachstanu, gdzie spędził przeszło sześć lat na przymusowej pracy w w kołchozie. Opisał te lata w książce "Osiemdziesiąt miesięcy w kleszczach sierpa i młota" wyd. 2004. Refleksje z tego okresu opublikował także w cyklu artykułów "Wspomnienie ówczesnego małolata" w kwartalniku "Zesłaniec" będącym organem rady naukowej Związku Sybiraków (nr 32/2007 Armia Andersa - nieosiągnięta Mekka, nr 40/2009 Gasnące mrzonki i wschodzące mgliste nadzieje, nr 47/2011 Wbite w pamięć dziecięcą, nr 52/2012 Upojenie powrotem, nr 59/2014 Siódme - nie kradnij, a jak uczciwie żyć?, nr 61/2014 Patriotyzm, czy gesty quasipatriotyczne?).Stanisław Fudali (1929-2015) był poetą nie tylko „po trosze”. Wydał tomik poezji „Kwity burz". Jego utwory związane z matematyką są opublikowane na naszym Portalu. Z wykształcenia matematycznego był geometrą, a z pasji – dydaktykiem i historykiem matematyki. Zmarł 27 kwietnia 2015 roku w Szczecinie, 20 lat po przejściu na naukową emeryturę. Zostanie pochowany na cmentarzu w Wałbrzychu.

Okres powojenny. Po wojnie przyjechał z transportem repatriantów na Dolny Śląsk. Pracował w gospodarstwie rolnym swego dziadka Antoniego Dziedziniewicza w Szczawnie-Zdroju koło Wałbrzycha. Imał się też dorywczo innych prac m.in. gońca i kancelisty oraz nadrabiał zaległości w edukacji. W 1951 roku zdał maturę i rozpoczął pracę jako nauczyciel języka polskiego i matematyki. Lata te opisał w książce "Wałbrzych, czyli pracujący uczeń. Wspomnienia z pierwszych lat po powrocie do Polski" wyd. 2005.

Okres wrocławski. Podjął studia matematyczne na Uniwersytecie Wrocławskim, które ukończył na specjalności ogólnej w roku 1956. Potem, jak wspomina, wbijał wiedzę do głów przyszłym oficerom LWP w Szkole Oficerskiej Wojsk Lotniczych w Oleśnicy. Lata te opisał w książce "Miejsce postoju: Dzierżoniów, czyli pan profesor od matematyki. Wspomnienia z lat kształtowania stabilizacji rodzinnej (1956-1967)" wyd. 2008. W roku 1968 obronił doktorat z geometrii różniczkowej na UWr i został adiunktem w Instytucie Matematycznym, gdzie w latach 1970-1975 pełnił funkcję wicedyrektora. Od września 1968 do czerwca 1980 prowadził wspólnie z Franciszkiem Ferdkiem klasę matematyczną w III LO we Wrocławiu. Te lata opisał w książce "Geometria czyli adiunkt we Wrocławiu. Wspomnienia z lat zawodowego spełniania się (1967-1984)" wyd. 2011. Pisze tam m.in. jak w 1980 roku porzucił geometrię różniczkową na rzecz intuitywnej: „Po paru latach poczułem się matematykiem-geometrą pełną gębą. I takim się czułem do emerytury”.

Okres szczeciński. W 1984 roku w poszukiwaniu mieszkania wyjechał z Wrocławia do Szczecina, gdzie związał się z tworzoną właśnie na bazie Wyższej Szkoły Pedagogicznej nową polską uczelnią - Uniwersytetem Szczecińskim. Wkrótce został wicedyrektorem Instytutu Matematyki, a od 1989 roku kierował Zakładem Geometrii Różniczkowej. W okresie 1990-1994 pełnił funkcję prezesa Oddziału Szczecińskiego Polskiego Towarzystwa Matematycznego. Za jego kadencji na ścianie gmachu Wydziału Matematyczno-Fizycznego US odsłonięto tablicę poświęconą wybitnemu matematykowi Hermannowi Grassmannowi. W 1995 roku przeszedł na emeryturę. W 1999 roku po udarze mózgu zrezygnował z prowadzenia zajęć na uniwersytecie i oddał się pisaniu wspomnień (m. in. "Szczecin - miasto przez los mi wyznaczone" wyd. 2004). Ten okres opisał w książce "Quasihistoryk, czyli adiunkt w Szczecinie. Wspomnienia z lat realizowania pasji zawodowych (1984-1999)" wyd. 2014.

Twórczość. W 1994 Fudali napisał monografię „Pokrycie homotetyczne, oświetlenie i stabilizacja figur wypukłych". Jego praca badawcza zaowocowała 29 artykułami, a pasja nauczyciela - 39 publikacjami popularnonaukowymi, 13 artykułami dydaktycznymi, 17 skryptami i 14 pracami z historii matematyki oraz histtorii Polski pod jego redakcją (m.in. 65 lat masowych wywózek na Sybir, Szczecin 2005). Był współorganizatorem ośmiu Szkół Historii Matematyki oraz redaktorem czasopisma IM US pt. „Acta Mathematica Pomeranica”.

Za pomoc w opracowaniu tekstu dziękujemy Małgorzacie Makiewicz z IM US.