Program POLSKA 2030

Profesor Michał Kleiber - prezes Polskiej Akademii Nauk - uważa, że najlepszym sposobem na kryzys ekonomiczny jest inwestowanie w naukę i stworzenie silnego sektora edukacyjnego. Ma to przyspieszyć rozwój społeczno-gospodarczy kraju i zapewnić mu konkurencyjność na zagranicznych rynkach. Takie są główne założenia Narodowego Programu "Polska 2020", który naukowcy przedłożyli rządowi pod koniec 2008 roku.

Program został stworzony przez ekspertów z Polskiej Akademii Nauk (w szczególności z Instytutu Podstawowych Problemów Techniki i Instytutu Nauk Ekonomicznych) oraz firmę Pentor Research International we współpracy z Ministerstwem Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz Ministerstwem Gospodarki. Prace nad nim trwały od listopada 2006 roku. Jako rozwiązanie mające być skutecznym sposobem na kryzys, wskazuje on budowanie gospodarki opartej na wiedzy i nowoczesnej technologii. Jest to możliwe dzięki dofinansowaniu systemu edukacji i badań naukowych, stworzeniu sprawnego systemu wdrażania innowacji oraz ochronie praw intelektualnych. Naukowcy twierdzą, że takie działania mogą zapewnić Polsce skok cywilizacyjny już za 10 lat, bo wtedy nastąpi rozwój przemysłu i zaawansowanych technologii, będący efektem podjętych dziś decyzji i inwestycji.

Szansą na podniesienie innowacyjności naszej gospodarki jest też zaangażowanie polskich ośrodków naukowych w prace Europejskiego Instytutu Technologicznego. Po wcześniejszej nieudanej próbie Wrocławia, pod koniec stycznia 2009 roku pięć ośrodków akademickich (Warszawa, Kraków, Poznań, Wrocław i Gdańsk) zdecydowało, że będą wspólnie ubiegać się o lokalizację w Polsce tzw. węzła wiedzy w ramach programu EIT. Jeśli się to uda, na uczelniach w tych miastach będą prowadzone badania nad nowoczesnymi technikami informacyjnymi i komunikacyjnymi finansowane z budżetu Unii Europejskiej.   

W dniu 17 czerwca  2009 rząd RP przyjął dokument "Polska 2030. Wyzwania rozwojowe" opracowany przez Zespół Doradców Strategicznych Prezesa Rady Ministrów pod kierunkiem prof. Michała Boniego. Zawiera on 10 najważniejszych wyzwań stojących przed naszym krajem w ciągu nadchodzącego 20-lecia. Wyzwanie nr 6 dotyczy systemu edukacji i prowadzenia badań naukowych.

W dokumencie stwierdza się m.in., że kapitał intelektualny jest głównym źródłem konkurencyjności Polski w globalnej gospodarce oraz podkreśla się konieczność (pomimo kryzysu) jak najszybszego:

• zwiększenia nakładów na naukę (obecne są trzykrotnie niższe niż średnia europejska),
• zacieśnienia współpracy między światem przemysłu i nauki,
• wzmocnienia pozycji uniwersytetów i innych uczelni wyższych przy jednoczesnym zróżnicowaniu ich dofinansowania ze względu na efektywność kształcenia i wyników naukowych, wstrzymania finansowania uczelni uzyskujących wyniki poniżej przeciętnych,
• uczenia się przez całe życie oraz uczenia się we wszystkich rolach życiowych,
• zwiększenia efektywności systemu kształcenia i opieki nad uczniami utalentowanymi,
• nowoczesnego podejścia do roli nauczyciela, zamiast podkreślania indywidualności nauczyciela, szeroka współpraca w zespole pedagogów,
• zapewnienia wczesnej edukacji o wysokiej jakości (obecnie udział polskich uczniów we wczesnej edukacji jest najniższy w Europie),
• zwiększenia zaangażowania rodziców i wychowanie i wykształcenie,
• zniwelowania wpływu procesu edukacyjnego na pogłębianie się różnic społecznych,
• wprowadzenia mechanizmów konkurencji do systemu edukacji.

Pełny tekst raportu można znaleźć na stronie internetowej MEN.