Święto Nauki Wrocławskiej obchodzone jest 15 XI począwszy od 1945 roku. Tego bowiem dnia odbyły się dwa wykłady, które zainaugurowały rok akademicki na Uniwersytecie i Politechnice. Obie uczelnie stanowiły wtedy jedną połączoną szkołę wyższą pod nazwą Uniwersytet i Politechnika we Wrocławiu. Jako jeden organizm funkcjonowały przez siedem lat po wojnie.
Wybór dnia 15 XI nie był przypadkowy. Akt fundacyjny pierwszej wrocławskiej uczelni - Akademii Jezuickiej - podpisał w 1702 roku w Wiedniu cesarz Leopold I i stąd jej patronem został św. Leopold - patron fundatora. Dlatego właśnie święto Uniwersytetu Wrocławskiego obchodzono zawsze (nawet w czasach, gdy nosił on niechlubne imię Bolesława Bieruta) 15 XI - w dniu imienin Leopolda.
Ze względu na połączenie dwóch uczelni o odmiennym charakterze, w 1945 roku także wykłady inauguracyjne były dwa. Wykład politechniczny wygłosił prof. Kazimierz Idaszewski (1878-1965) - uznany inżynier elektryk z Politechniki Lwowskiej, pierwszy dziekan Wydziału Mechaniczno-Elektrotechnicznego na Politechnice Wrocławskiej (fot. 1). Dziś jego imię nosi skwer przy Pomniku Rozstrzelanych Profesorów Lwowskich. Natomiast wykład uniwersytecki poprowadził prof. Ludwik Hirszfeld (1884-1954) - lekarz i mikrobiolog, twórca polskiej szkoły immunologicznej, pierwszy dziekan uniwersyteckiego Wydziału Lekarskiego (fot. 2). Dziś jego imię nosi jeden z wrocławskich placów.
Pierwszym rektorem utworzonej w powojennym Wrocławiu uczelni został prof. Stanisław Kulczyński (1895-1975) biolog, który przed wojną był rektorem Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie (fot. 3). Jego imieniem nazwano jeden z bulwarów na Piasku oraz Szkoła Podstawowa nr 17.
W roku akademickim 1945/46 naukę zaczynało 2353 studentów (w tym jedyny student matematyki - Ryszard Nowakowski), a wśród kadry było 50 profesorów. Obecnie na wszystkich uczelniach Wrocławia, których liczba osiągnęła już 40 (w tym 13 uczelni państwowych i 29 niepaństwowych), studiuje ponad 130 tysięcy młodych ludzi, z tego ponad 35 tysięcy na Uniwersytecie i ponad 33 tysiące na Politechnice (dane z roku 2010). Na każdej z tych dwóch największych wrocławskich uczelni studentów kształci ponad 1800 nauczycieli akademickich.
W 2011 roku z okazji 200-lecia utworzenia Państwowego Uniwersytetu we Wrocławiu uroczystości Święta Nauki Wrocławskiej będą miały szczególnie podniosły charakter. Wezmą w nich udział prezydenci Polski i Niemiec: Bronisław Komorowski oraz Christian Wulff. Odbędzie się wręczenie doktoratów honoris causa oraz odznaczeń państwowych i medali jubileuszowych. Następnie goście wysłuchają koncertu muzyki symfonicznej i oratoryjnej w wykonaniu Orkiestry Akademickiej Uniwersytetu im. Marcina Lutra w Halle i Wittenberdze oraz Chóru „Gaudium” z Uniwersytetu Wrocławskiego.
Uroczystości odbędą się 15 XI o godz. 10:00 w Auli Leopoldyńskiej, ale ponieważ wszystkie miejsca zarezerwowane są dla dyplomatów, przedstawicieli rządów, parlamentarzystów, władz miasta i województwa, reprezentacji wydziałów UWr i zaprzyjaźnionych uczelni, będą transmitowane na żywo w sali Unii Europejskiej (Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii UWr, ul. Uniwersytecka 7-10, I p).
W przeddzień obchodów 14 XI 2011 o godz. 15 w Muzeum Uniwersyteckim nastąpi otwarcie wystawy jubileuszowej "Uniwersytet Wrocławski 1811-2011". Pokazuje ona dynamiczną historię Uniwersytetu Wrocławskiego - najważniejszej placówki naukowej na Śląsku. Wystawę umieszczono w trzech nowo zaaranżowanych salach ekspozycyjnych na parterze budynku gmachu głównego UWr: sali im. Romana Longchampsa, sali im. Stefana Banacha oraz sali Pod Filarem.