listopad 2019

Zad. 1. Uzupełnij początki znanych sentencji i podaj ich autorów.

a) ... to lepiej.
b) ... pośredniczy matematyka.
c) ... specjalnie dla królów.
d) ... ile jest w nim matematyki.

Zad. 2. O kim mówi ten fragment biografii?

Szkoła. W roku 1856 rozpoczął naukę w 4-letniej Szkole Powiatowej Realnej w Lublinie. Niestety, dwa lata później nie otrzymał promocji do klasy trzeciej i ponownie podjął naukę w klasie drugiej. W 1862 roku rozpoczął naukę w gimnazjum w Kielcach, ale po roku, mając 16 lat, przerwał ją, by wziąć udział w powstaniu styczniowym. Został ranny i dostał się do rosyjskiej niewoli. Pozbawiono go szlachectwa, jednak ze względu na młody zwolniono z więzienia. Kontynuował naukę w lubelskim gimnazjum, które ukończył ostatecznie w 1866 roku z wynikiem celującym. Na 22 oceny wpisane na świadectwie przypada 9 dostatecznych oraz 13 celujących. Oceny dostateczne otrzymał z 4 języków (oprócz polskiego), logiki, geografii politycznej, historii rosyjskiej i polskiej, kaligrafii i rysunków. Przedmioty ścisłe (poza logiką) wypadły bardzo dobrze (w arytmetyce, algebrze, geometrii elementarnej, solidometrii, trygonometrii, geometrii analitycznej, fizyce, chemii – celujący).

Studia. Interesowały go studia w Petersburgu, na które nie mógł sobie pozwolić z powodów finansowych. Wstąpił więc do Szkoły Głównej w Warszawie na Wydział Matematyczno-Fizyczny. Na studia zarabiał jako korepetytor. Będąc na trzecim roku matematyki przerwał naukę (podobno z tego powodu, że od jesieni SGW miała zostać przemianowana na Carski Uniwersytet Warszawski należący do sieci szkolnictwa rosyjskiego, z wykładowym językiem rosyjskim). Faktem jest, że nie zdał egzaminu końcowego z rachunku różniczkowego u prof. Babczyńskiego. Tak opisał to zdarzenie jeden z kolegów: Zadanie z rachunku różniczkowego rozwiązywał swoim sposobem, ale pomylił się w zestawieniu cyfr i rezultat wypadł niepożądany. Wtedy położył kredę i poprosił profesora, aby postawił mu pałkę, dalej bowiem zdawać egzaminów nie będzie. Profesor, znając jego zdolności i znajomość przedmiotu, oświadczył, że chociaż zadania nie rozwiązał, prosi go, aby egzamin kontynuował. Koledzy również go o to prosili, lecz uparł się i za nic nie chciał dalej zdawać. W kolejnym roku przeniósł się do Puław, gdzie podjął naukę na Wydziale Leśnym Instytutu Gospodarstwa Wiejskiego i Leśnictwa, z której już po roku zrezygnował, gdyż popadł w konflikt z jednym z rosyjskich profesorów.

Kariera. Próbował różnych zawodów, dzięki którym mógłby zarobić na życie. Był m.in. fotografem, ulicznym mówcą, ślusarzem w fabryce Lilpopa i dziennikarzem. Przetłumaczył na język polski i napisał streszczenie dzieła Johna Stuarta Milla Logika. Do końca życia był (jak pisał sam o sobie) „fanatykiem nauki”, dla odpoczynku lubił rozwiązywać zadania matematyczne z różnych czasopism (za co zdobywał też nagrody). Matematykę uważał za najpotężniejsze narzędzie myśli ludzkiej, najpewniejszą busolę w dziedzinie nowych badań. Twierdził, że tylko gruntowna znajomość matematyki nadaje umysłowi człowieka ową konsekwentność, barwność i spoistość, bez których niemożliwym jest wyższy rozwój intelektualny. Przyjaźnił się z Samuelem Dicksteinem. Na jubileusz „Kuriera Porannego” ofiarował gazecie „wzór na popularność pisma”.

Zad. 3. Rozpoznaj cyfrowe karykatury matematyków.

a) b)

c) d)