Senat RP ustanowił rok 2024 Rokiem Edukacji Ekonomicznej z okazji 100-lecia powołania Narodowego Banku Polskiego i wprowadzenia do obiegu złotówki. Z tej okazji zadania w tym miesiącu dotyczą polskiego pieniądza.
Zad. 1. Kiedy pojawiły sie w obiegu pierwsze polskie monety? Czy polski złoty został naprawdę wprowadzony dopiero w roku 1924?
Zad. 2. Czym różniły się złote: złoty, czerwony i polski?
Zad. 3. Jakie pieniądze obowiązywały w Polsce w okresie od odzyskania niepodległości do 1924 roku? Na którym z banknotów widniała baba z grabiami i chłop z kosą?
W tym miesiącu punkty zdobyli:
- 3 pkt. - Daria Bumażnik - doktorantka na WCh UWr, Krystyna Lisiowska - redaktor z Warszawy, Bolesław Mokrski - emerytowany nauczyciel matematyki z Przyszowic,
- 2,5 pkt. - Ignacy Włodarski SP 36 Wrocław.
Zad. 1. Najstarsza polska moneta została wybita między rokiem 970 a 992. Był to denar nazywany „Princes Poloniae” wyemitowany przez Mieszka I. Napis „Princes Poloniae” (książę polski) widniał po obu stronach. Była to pierwsza moneta z nazwą naszego kraju i najstarszy zapis jego nazwy pochodzący z ziem polskich. Denary bito na ziemiach Polskich do czasów króla Zygmunta III Wazy.
denar
Pierwsze monety, które w Polsce nazywano złotymi, pojawiły się w XIV w, a pierwsze polskie monety złotowe - dopiero w XVII w, za panowania Jana Kazimierza. Nie były wcale bite w złocie - te bite w miedzi nazywano boratynkami, a bite w srebrze - tymfami. Istnienie złotego polskiego usankcjonowała oficjalnie reforma walutowa Stanisława Augusta Poniatowskiego z 1766 r. Jego wartość ustalono na 30 groszy srebrnych lub 240 groszy miedzianych. Po raz pierwszy złotego podzielono na 100 groszy dopiero w 1924 roku w ramach reformy walutowej Grabskiego, która wprowadziła go do obiegu.
boratynka
tymf
Zad. 2. W Polsce złote były w obiegu już w XIV i XV w. Wówczas nazywano tak dukaty zagraniczne bite w złocie. W Statutach piotrkowskich z 1496 r. (za panowania Jana Olbrachta) ustalono kurs złotego na 30 groszy bitych w srebrze. Jednak kurs ten nie utrzymał się ze względu na zmiany cen kruszców. Wtedy ustalono jednostkę obrachunkową równą 30 groszy i nazwano ją złoty polski - choć taki pieniądz nie istniał materialnie. Dukaty obcych krajów bite w złocie otrzymały odtąd nazwę złoty czerwony i miały wartość 180 groszy.
Zad. 3. Od 9 grudnia 1916 roku na okupowanych przez Cesarstwo Niemieckie terenach Królestwa Polskiego, a od 1920 roku w całej Rzeczypospolitej Polskiej do 1924 roku (do wprowadzenia złotówki) obowiązującą walutą była marka polska (= 100 fenigów). Od odzyskania przez Polskę niepodległości w 1918 roku do wydania ustawy z 15 stycznia 1920 wprowadzającej jako walutę markę polską w obiegu stosowano też pieniądze wszystkich państw
zaborczych (austriacką koronę, niemiecką markę i rosyjskiego rubla).
W grudniu 1918 po zwycięstwie Powstania Wielkopolskiego Naczelna Rada Ludowa w związku z dużymi różnicami gospodarczymi między Poznańskiem a Królestwem Polskim i Galicją postanowiła zachować do końca 1919 roku granicę celną między zaborami i emitować własną walutę o nazwie marka poznańska. W tym celu ogłoszono stworzenie Banku dla Polski Zachodniej (późniejszy Bank Zachodni) jako banku emisyjnego. Warszawa to oprotestowała i ostatecznie w całym kraju wprowadzono markę polską. Cały nakład banknotów marek poznańskich był gotowy, ale spłonęły one podczas II wojny światowej. Tam podobno były takie właśnie postaci jak baba z grabiami i chłop z kosą. Do dziś zachowały się z tej emisji jedynie 3 banknoty 50-markowe.
Czy wiesz, kto z wrocławskich matematyków został uwiecz-niony na tym znakomitym portrecie w piżamie? Kto jest autorem tego obrazu? Gdzie można go obejrzeć?
Jako młody chłopak Knaster ożenił się z poznaną w Paryżu Marią Morską - muzą Skaman-drytów (zm. w 1945 roku). W czasach wrocła-wskich jego drugą żoną była Regina Lewandowska. Pierwszej żonie Knastera poświęcona jest książka Hanny Faryny-Paszkiewicz "Opium życia".
Steinhaus twierdził, że nazwisko Knaster brzmi w dopeł-niaczu Knastra, a sam Knaster upierał się przy formie Knastera. 
