Kwalifikacje zawodowe nauczycieli (2017)

Tekst nie jest aktualny. Wersja obowiązująca jest w opracowaniu

Rozporządzenie w sprawie kwalifikacji zawodowych nauczycieli uściśla i porządkuje wcześniej obowiązujące wymagania kwalifikacyjne. Dotyczy kwalifikacji pedagogicznych i merytorycznych, które uzyskano lub rozpoczęto zdobywać przed rokiem 2004. Od tego roku zaczęły obowiązywać nowe standardy kształcenia nauczycieli (przystosowane do wymogów prawa UE), zmienione w roku 2012 (patrz tutaj i tutaj). Rozporządzenie to ma więc w tym zakresie charakter wygasający.

Kandydat do zawodu nauczyciela musi posiadać przygotowanie pedagogiczne oraz ukończone studia wyższe.

• Studia wyższe powinny być ukończone na kierunku zgodnym z nauczanym przedmiotem, albo na kierunku, którego zakres określony w standardach kształcenia przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego (patrz tutaj) obejmuje zakres nauczanego przedmiotu. Honorowane są uprawnienia osób, które zatrudniono przed wejściem w życie tego rozporządzenia, czyli do roku 2007. Zakres przygotowania merytorycznego na studiach wyższych ocenia dyrektor szkoły przy zatrudnianiu na podstawie indeksu uczelni wyższej.
• Przygotowanie pedagogiczne posiada osoba, która nabyła wiedzę i umiejętności z zakresu psychologii, pedagogiki i dydaktyki szczegółowej przedmiotu kształcenia w wymiarze nie mniejszym niż 270 godzin oraz posiada pozytywnie ocenioną praktykę pedagogiczną w wymiarze nie mniejszym niż 150 godzin. W przypadku nauczycieli praktycznej nauki zawodu niezbędny wymiar zajęć z zakresu przygotowania pedagogicznego wynosi nie mniej niż 150 godzin. Honorowane są uprawnienia zdobyte do roku 1991 na podstawie ówczesnych przepisów. 

O posiadaniu przygotowania pedagogicznego świadczy:

• dokument wydany przez uczelnię lub zakład kształcenia nauczycieli,
• świadectwo ukończenia kursu kwalifikacyjnego.

Od 2004 roku przygotowanie pedagogiczne może odbywać się tylko w trybie studiów na uczelni wyższej (stacjonarnych lub poddyplomowych) i w nowookreślonej liczbie godzin. 

Stanowisko nauczyciela w szkołach ponadgimnazjalnych kończących się maturą, szkołach policealnych, zakładach kształcenia i doskonalenia nauczycieli, poradniach psychologiczno-pedagogicznych i bibliotekach pedagogicznych, może zajmować osoba, która posiada przygotowanie pedagogiczne oraz ukończyła studia magisterskie na kierunku:

• zgodnym z nauczanym przedmiotem lub którego standardy kształcenia obejmują treści nauczanego przedmiotu, 
• innym niż nauczany przedmiot, ale dodatkowo ukończyła studia podyplomowe w zakresie nauczanego przedmiotu na poziomie ponadgimnazjalnym.

Nauczyciel gimnazjum i zasadniczej szkoły zawodowej musi uzyskać przygotowanie pedagogiczne oraz ukończyć studia wyższe co najmniej pierwszego stopnia:

• na kierunku zgodnym z nauczanym przedmiotem lub którego standardy kształcenia obejmują treści nauczanego przedmiotu, 
• innym niż nauczany przedmiot, ale dodatkowo ukończyła studia podyplomowe w zakresie nauczanego przedmiotu.

Rozporządzenie doprecyzowuje ponadto wymagania kwalifikacyjne wobec nauczycieli praktycznej nauki zawodu. Osoby rozpoczynające studia od 2012 roku, muszą uzyskać wykształcenie magisterskie. 

Kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela w przedszkolach, szkołach podstawowych i placówkach wychowania pozaszkolnego posiada osoba, która posiada przygotowanie pedagogiczne oraz ukończyła: 

• studia wyższe co najmniej pierwszego stopnia na kierunku zgodnym z nauczanym przedmiotem lub którego standardy kształcenia obejmują treści nauczanego przedmiotu, 
• studia wyższe co najmniej pierwszego stopnia na kierunku innym niż nauczany przedmiot, ale dodatkowo ukończyła studia podyplomowe w zakresie nauczanego przedmiotu,
• zakład kształcenia nauczycieli w specjalności odpowiadającej nauczanemu przedmiotowi,
• zakład kształcenia nauczycieli w specjalności innej niż nauczany przedmiot, ale dodatkowo ukończyła kurs kwalifikacyjny w zakresie nauczanego przedmiotu.

W rozporządzeniu wymieniono również wszystkie typy i rodzaje szkół specjalnych z podziałem na niepełnosprawności uczniów, z podaniem wymagań kwalifikacyjnych dla nauczycieli zatrudnianych w tych szkołach. Określone zostały też kwalifikacje do prowadzenia zajęć wczesnego wspomagania rozwoju dziecka od momentu wykrycia niepełnosprawności do rozpoczęcia nauki w szkole.

Rozporządzenie określa ponadwo wymagania, jakie muszą spełniać nauczyciele religii, wychowania fizycznego oraz języków obcych w różnych typach szkół, a także nauczyciele innych przedmiotów nauczający ich w językach obcych. 

Doprecyzowane zostały też wymagania kwalifikacyjne wobec nauczycieli zajmujących stanowiska wychowawcy w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych i młodzieżowych ośrodkach socjoterapii, nauczyciela-psychologa, nauczyciela-pedagoga, nauczyciela-logopedy i nauczyciela-doradcy zawodowego. Nowością jest wprowadzenie przepisu określającego kwalifikacje do prowadzenia zajęć edukacyjnych w placówkach oświatowych w zakresie udzielania pierwszej pomocy oraz do zajmowania stanowiska nauczyciela-wychowawcy w świetlicach szkolnych i internatach.

Słowniczek

• przygotowanie pedagogiczne – nabyta wiedza i umiejętności z zakresu psychologii,
  pedagogiki i dydaktyki szczegółowej, nauczanych w wymiarze nie mniejszym niż 270 godzin w powiązaniu z kierunkiem (specjalnością) kształcenia oraz pozytywnie ocenioną praktyką pedagogiczną – w wymiarze nie mniejszym niż 150 godzin; w przypadku nauczycieli praktycznej nauki zawodu niezbędny wymiar zajęć z zakresu przygotowania pedagogicznego wynosi nie mniej niż 150 godzin; o posiadaniu przygotowania pedagogicznego świadczy dyplom ukończenia studiów lub inny dokument wydany przez uczelnię, dyplom ukończenia zakładu kształcenia nauczycieli lub świadectwo ukończenia kursu kwalifikacyjnego,
• kurs kwalifikacyjny - kurs z zakresu określonego przedmiotu lub przygotowania pedagogicznego organizowany zgodnie z przepisami w sprawie warunków i trybu tworzenia, przekształcania i likwidowania oraz organizacji i sposobu działania placówek doskonalenia nauczycieli; jego ukończenie umożliwia nauczycielowi posiadającemu poziom wykształcenia wymagany dla danego typu szkoły uzyskanie kwalifikacji do nauczania tego przedmiotu lub uzyskanie przygotowania pedagogicznego.
• zakład kształcenia nauczycieli - kolegium nauczycielskie, nauczycielskie kolegium języków obcych, studium nauczycielskie, studium wychowania przedszkolnego, studium nauczania początkowego lub pedagogiczne studium techniczne
• studia pierwszego stopnia - studia licencjackie, inżynierskie lub studia wyższe zawodowe
• studia magisterskie - studia drugiego stopnia lub jednolite studia magisterskie 
• studia wyższe - studia pierwszego stopnia lub studia magisterskie
• nauczyciel - pracownik pedagogiczny spełniający warunki określone w Karcie Nauczyciela.