Na rysunku obok są cztery pokolorowane kwadratowe szachownice rozmiaru 3×3. Tylko plansza c) jest w pełni symetryczna.
Plansza b) nie jest symetryczna względem przekątnej kwadratu, podobnie jak plansza d).
Nietrudno jest narysować wszystkie w pełni symetryczne
pokolorowane plansze 3×3.
Jak to zrobić systematycznie, aby nie pominąć żadnej i uniknąć powtórzeń?
Można je na przykład uporządkować ze względu na liczbę zamalowanych pól:
liczba zama- lowanych pól |
0 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 |
plansze | brak | brak | brak | brak |
Zauważmy, że każda plansza ma swojego 'bliźniaka', np.:
Bliźniacy mają zamienione miejscami pola białe i zamalowane.
To spostrzeżenie pozwala w powyższej tabeli automatycznie wypełnić kolumny od 5 do 9.
Każda plansza o liczbie zamalowanych pól większej od 4 ma bliźniaka o liczbie zamalowanych pól mniejszej od 5.
Z uwagi na tę własność uznajemy planszę białą jako w pełni symetryczną, bo jest bliźniacza do tej o wszystkich polach zamalowanych.
Jest 8 w pełni symetrycznych plansz 3×3, co zanotujmy jako p3 = 8.
Rozważmy teraz w pełni symetryczne zamalowane kwadratowe plansze rozmiaru 5×5.
Jak narysować je wszystkie?
Jak to robić, aby nie pominąć żadnej i uniknąć powtórzeń?
Poprzedni pomysł plansz bliźniaczych teraz również działa, ale nie upraszcza zbytnio problemu.
Nowy pomysł widać na rysunku obok. Plansze 5×5 mają w środku plansze 3×3, wokół których jest ramka. Kolorowanie ramki i środka jest niezależne, to znaczy
dla każdego w pełni symetrycznego pokolorowania ramki środek można wypełnić jedną z w pełni symetrycznych plansz 3×3.
Z tego można już wywnioskować, że liczba p5 wszystkich w pełni symetrycznych plansz 5×5 jest podzielna przez 8 = p3.
Zatem można zająć się tylko kolorowaniem ramki.
To jeszcze nie wszystkie plansze. Jakie są pozostałe?
Ramki można pokolorować (w pełni symetrycznie) na 8 sposobów, zatem
Rozważmy teraz w pełni symetryczne zamalowane kwadratowe plansze rozmiaru 7×7.
Do narysowania wszystkich można wykorzystać poprzedni pomysł ramek i środków.
Dokonajmy jednak jeszcze innej obserwacji.
Pstrokata plansza obok pokazuje zależności między polami.
Na przykład popatrzmy na jasnozielone pola.
Muszą być zamalowane albo wszystkie, albo żadne z nich.
Podobnie jest z polami innych kolorów. Wynika to z pełnej symetrii plansz.
Wystarczy patrzeć na niektóre z pól, na przykład na te z rysunku obok.
Nazwijmy je generatorami. Zanotujmy: g7 = 10.
Można zasłonić resztę planszy, a stan zamalowania generatorów zdeterminuje stan wszystkich pozostałych pól planszy.
Zamiast całych plansz można notować układy 0 i 1,
jak pokazuje przykład obok.
Połączmy dotychczasowe obserwacje. Obliczmy, ile jest wszystkich w pełni symetrycznych plansz 7×7. Ile wynosi p7?
Poniżej przedstawiamy kody wszystkich ramek plansz 7×7.
0001 0010 0011 0100 0101 0111 1000 1001 1010 1011 1100 1101 1110 1111W każdą ramkę można włożyć dowolną w pełni symetryczną planszę 5×5.
Zatem
Dalej obliczymy p9 - liczbę wszystkich w pełni symetrycznych zamalowanych plansz 9×9.
Ramki tych plansz są zakodowane przez układy 5 generatorów.
Kody tych ramek dzielą się na dwie grupy:
- zaczynające się od 0,
- zaczynające się od 1.
Każdego typu jest tyle, ile wszystkich ramek poprzednich, czyli 16.
Teraz każdą z 2.16 ramek wypełniamy dowolną planszą 7×7, czyli
Tak samo oblicza się p11.
Ramki plansz 11×11 są zakodowane przez układy 6 generatorów.
Kody tych ramek dzielą się na dwie grupy:
- zaczynające się od 0,
- zaczynające się od 1.
Każdego typu jest tyle, ile wszystkich ramek poprzednich, czyli 32.
Potem każdą z 2.32 ramek wypełniamy dowolną planszą 9×9, czyli
Można inaczej obliczyć liczbę p7, p9,... .
Mianowicie
p9 = 2 g9 = 210+5 = 210+5
p11 = 2 g11 = 210+5+6 = 221.
Zadanie 1
Zbadaj w pełni symetryczne zamalowane kwadratowe plansze:
a) 4×4,
b) 6×6,
c) 8×8.
Oblicz, ile ich jest. Oblicz wielkości p4, p6, p8.
Wskazówka.
Zadanie 2
Zbadaj w pełni symetryczne zamalowane plansze typu:
Oblicz, ile ich jest.
Zadanie 3
Zbadaj w pełni symetryczne zamalowane plansze typu:
Oblicz, ile ich jest.
Zadanie 4
Zbadaj w pełni symetryczne zamalowane plansze typu:
Oblicz, ile ich jest.