Dla kogo matura z matematyki

W sierpniu 2015 roku szerokim echem odbiła się w Polsce inicjatywa Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka, która skierowała do Rzecznika Praw Obywatelskich prośbę o rozważenie skierowania do Trybunału Konstytucyjnego wniosku dotyczącego obowiązku zdania egzaminu maturalnego z matematyki przez osoby niepełnosprawne. Była ona skutkiem skargi rodziców ucznia z dziecięcym porażeniem mózgowym, który na skutek choroby ma trudności z widzeniem przestrzennym, analizowaniem tabel i diagramów oraz formalnym zapisem działań. Uczeń ten w pierwszym podejściu z egzaminu maturalnego z matematyki uzyskał wynik 6%, a w drugim podejściu (pomimo zagwarantowanego prawem dostosowania arkusza do jego indywidualnych możliwości) - 28%. Do zdania egzaminu wymagany jest wynik 30%. Helsińska Fundacja Praw Człowieka dostrzegła w tym przypadku złamanie zasady powszechnego i równego dostępu do nauki poprzez dyskryminację ze względu na niepełnosprawność. Podkreśliła ponadto, że Konwencja o Prawach Osób z Niepełnosprawnościami nakłada na państwa obowiązek zapewnia tym osobom dostępu do powszechnego szkolnictwa wyższego na zasadzie równości z innymi osobami.Pełny tekst wystąpienia Fundacji można znaleźć tutaj.

Podobne sugestie w stosunku do osób z głęboką dyskalkulią podniosło Polskie Towarzystwo Dysleksji w piśmie ze stycznia 2015 do Minister Edukacji Narodowej. Rekomenduje ono wprowadzenie możliwości zastąpienia egzaminu maturalnego z matematyki egzaminem z innego przedmiotu. Dyskalkulia jest zaburzeniem neurorozwojowym uniemożliwiającym wykonywanie nawet prostych obliczeń, którego nie można wytłumaczyć upośledzeniem umysłowym lub nieadekwatnym procesem nauczania.

Oba stanowiska sugerują, że zaburzenia myślenia matematycznego nie powinny uniemożliwiać podjęcia studiów na kierunkach niezwiązanych z matematyką, np. na kierunkach filologicznych, muzycznych, czy artystycznych. Trudno jednak uznać, że na takich kierunkach student nie będzie musiał analizować diagramów, dokonywać zapisu nutowego, nie wspominając o analizie geometrycznej dzieła sztuki wizualnej. To właśnie Kolegium Rektorów Akademickich Szkół Polskich od lat usulnie zabiegało o przywrócenie obowiązkowego egzaminu maturalnego z matematyki. Oba wspomnianie wyżej gremia zdają się też mylić równe szanse dostępu do edukacji z zagwarantowaniem równych efektów tej edujacji, a także zapominać o równości wymagań i sprawiedliwości oceniania wszystkich uczniów. Nikt przecież nie wymaga od osób z niepełnosprawnością osiągania wyników olimpijskich, a jedynie pewnego akceptowalnego minimum, które (przy odpowiednio dużym nakładzie pracy) da im gwarancje powodzenia w dalszej nauce na studiach. Nikt jakoś nie upomina się o równe szanse w prowadzeniu samochodów przez osoby ociemniałe lub wykonywaniu zawodu śpiewaka operowego przez osoby głuchonieme. Dysfunkcje i niepełnosprawności nie czynią nikogo gorszym człowiekiem, ale narzucają naturalne ograniczenia i tworzą utrudnienia wymagające znacznie większego wysiłku w danym obszarze. Osobom takim należy pomagać, a nie faworyzować je przez usuwanie wymagań stawianych pozostałym członkom społeczeństwa. Matura potwierdza zdobycie kompetencji niezbędnych do podjęcia studiów w jakiejkolwiek dziedzinie. Takie są tendencje na całym świecie, gdzie egzamin maturalny z matematyki (zdany choćby na podstawowym poziomie) jest wymagany na wszystkich kierunkach studiów. Wykształcenie wyższe nie jest obowiązkowe i nie można go zagwarantować każdemu. Z drugiej strony niezdana matura nie zamyka przecież drogi do dalszego doskonalenia i edukacji w wybranej dziedzinie. Można kontynuować naukę w szkołach policealnych, uczestniczyć w zajęciach akademickich na prawach wolnego słuchacza, podchodzić do egzaminów zawodowych (w tym językowych i artystycznych) bez konieczności legitymowania się dyplomem wyższej uczelni. Zarówno uczelnie jak i pracodawcy mają prawo ufać temu, że osoba posiadająca świadectwo dojrzałości spełnia minimum standardowych wymagań w zakresie myślenia, rachowania, posługiwania się językiem ojczystym i językiem obcym.

Coraz częściej słyszalne głosy dotyczące zniesienia obowiązkowej matury z matematyki spotkały się ze zdecydowanie negatywnym stanowiskiem Rady Głównej Nauki i Szkolnictwa Wyższego (tekst tutaj) oraz Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich (cytowane poniżej w pełnym brzmieniu).

 plik

Kiedy wreszcie zakończy się spowodowany obecnie przez polityków niedowład Trybunału Konstytucyjnego, wiele osób na pewno żywo zainteresuje wyrok, jaki zapadnie w tej sprawie.