Matematyczny Rynek

Data ostatniej modyfikacji:
2009-02-10
Autor: 
Grzegorz Janocha
nauczyciel w Pijarskim LO w Łowiczu

Łowicz słynie z kolorowych wycinanek, często wykorzystywanych na lekcjach matematyki dotyczących różnych rodzajów symetrii. Ale nie wszyscy wiedzą, że jest to prawdopodobnie jedyne miasto w Polsce, które posiada trójkątny Rynek. Na początku 2009 roku został on ochrzczony Rynkiem Matematycznym, a patronat nad tym przedsięwzięciem objęło Koło Matematyczne Pijarskiego Liceum Ogólnokształcącego w Łowiczu.

Łowicki trójkątny Rynek pochodzący z 1405 roku, otoczony jest kamienicami z XVI-XIX w. Niegdyś stał tu także późnogotycki ratusz z pięciokondygnacyjną wieżą, wzniesiony w 1539 roku, ale blisko sto lat później wieża runęła, niszcząc budynek bezpowrotnie. Przez wieki plac pełnił funkcję targowiska miejskiego. Obecnie przekształcono go w park z podświetlaną fontanną i klombami kwiatowymi. Rynek zachował jednak średniowieczny układ urbanistyczny i dziś stanowi jedną z ciekawszych atrakcji turystycznych regionu. Jego otwarcie po kapitalnym remoncie zbiegło się z obchodami 870-lecia miasta.

Niezwykły kształt łowickiego Rynku postanowiło wykorzystać w celu propagowania matematyki działające w tym mieście od 2003 roku Towarzystwo Upowszechniania Wiedzy "Wektor". Powstał pomysł uczynienia tego miejsca jedynym matematycznym rynkiem na świecie, na którym będą mogły być prowadzone ciekawe lekcje z planimetrii w plenerze. W 2007 roku uczniowie z Koła Matematycznego Pijarskiego Liceum Królowej Pokoju w Łowiczu zmierzyli dokładnie długości boków trójkąta i oznaczyli jego wierzchołki mosiężnymi stemplami z literami A, B, C. Na Rynku została także umieszczona gablota, w której co kwartał zamieszczane są nowe zadania z planimetrii.

 

Rozwiązania zadań można przesyłać pocztą elektroniczną na adres: biuro@wektor.edu.pl. Po sprawdzeniu rozwiązań ogłaszana jest lista zwycięzców. Nagrodą w bieżącej edycji (I kwartał 2009) jest notebook.

Zad. 1. Podaj z dokładnością do 0,5 m punkt, który jest środkiem okręgu wpisanego
w trójkąt wierzchołków Rynku.

Zad. 2. Podaj z dokładnością do 0,5 m punkt, który jest środkiem okręgu opisanego na trójkącie wierzchołków Rynku.

Zad. 3. Wyznacz z dokładnością do 1˚ miary kątów trójkąta wierzchołków Rynku. 

Zad. 4. Oblicz z dokładnością do 1 m² pole trójkąta wierzchołków Rynku.

Zad. 5. Oblicz odległość punktu przecięcia środkowych trójkąta wierzchołków Rynku od wierzchołka A.

Aby rozwiązać te zadania, wystarczy wygodnie obrać układ współrzędnych, ale żeby dokonać niezbędnych pomiarów, trzeba przyjechać do Łowicza.

 

Prato w Padwie

Równie niezwykły plac w centrum miasta posiada Padwa. Ma on kształt ogromnej elipsy. Więcej na ten temat piszemy na Portalu w artykule Największa elipsa Europy. Natomiast o niewykorzystanej szansie Wrocławia na piękny "matematyczny rynek" piszemy w artykule Linie rytmiczne Szpakowskiego.

Wcale nie jedyny

Rynek łowicki z pewnością nie jest jedynym, ani nawet najsłynniejszym trójkątnym rynkiem w Polsce. Tytuł ten należy się Rynkowi Podgórskiemu w Krakowie, w dzielnicy Podgórze położonej na lewym brzegu Wisły, vis a vis Kazimierza i Wawelu (dawniej było to osobne miasteczko). Zdjęcie satelitarne świadczy dobitnie o trójkątnym kształcie płyty tego Rynku.

W przecięciu dwusiecznych kątów Rynku Podgórskiego wybudowano studnię publiczną (zachowaną do dziś). Dwusieczna kąta południowego, gdzie stoi kościół św. Józefa (wzór krakowskich szopek), to równocześnie podłużna oś tego kościoła skierowana na wieże kościoła Mariackiego. Linia do niej prostopadła łączy ozdobne hełmy podgórskiego Ratusza i reprezentacyjnej kamienicy w narożniku ul. Kalwaryjskiej.  

No pewnie

W Polsce słynne trójkątne rynki znajdują się także w Brodnicy, Białymstoku i Jaworznie.

W Europie trójkątne rynki mają Bonn, Berlin i Paryż, jeśli przez rynek rozumieć niezabudowany plac przed miejskim ratuszem (w Paryżu to Hôtel de Ville, w Bonn i w Berlinie chodzi o Altes Stadtrathaus - Stary Ratusz).

Rynek w Brodnicy

Sprawa jest dyskusyjna. Rynek w Brodnicy rzeczywiście zbliżony jest do trójkątnego. Niektóre źródła podają wręcz, że jest trójkątny, a wielu mieszkańców uważa nawet, że to jedyny taki rynek w Polsce. Matematyk dopatrzy się jednak, że jedna z ulic załamuje się i Rynek ma raczej kształt trapezu prostokątnego, a może nawet pięciokąta:)

Nie chodzi o byle jaki trójkąt

Nie chodzi o byle jaki trójkatny rynek, tylko o rynek trójkątny będący regularnym trójkątem - równoramiennym lub równobocznym. Taki rynek w Polsce jest tylko w Łowiczu! Rynki w innych miatach powstałe na skrzyżowaniu ulic nie są regularnymi trójkątami.

No sorry

Sorry, ale rynek w Łowiczu, co widać wyraźnie na zdjęciach w artykule, ma wyraźnie jedną z ulic idącą po łuku. Nie jest lepszy ani gorszy od tego w Krakowie czy Brodnicy. Ten sam mankament mają rynki w Bonn i Paryżu, też tradycyjnie uważane za trójkątne.

Nie jest jedyny

Trójkątny rynek w Łowiczu nie jest jedyny. Piękne (niegdyś nasze) Wilno ma rynek trójkątny z klasycystycznym ratuszem projektu Wawrzyńca Gucewicza.

 

Powrót na górę strony