Olimpiada Astronomiczna (LXIII)

Data ostatniej modyfikacji:
2020-02-8
Autor: 
Natalia Kędroń
studentka fizyki UWr
Organizator: 

Komitet Główny Olimpiady Astronomicznej
Planetarium i Obserwatorium Astronomiczne im. Mikołaja Kopernika
41-500 Chorzów, skr. poczt. 10
e-mail: olimpiada@planetarium.chorzow.net.pl
strona domowa olimpiady

 

Terminy: 

Zgłoszenia - do 30 IX 2019
etap pierwszy
I seria - do 17 X 2019
II seria i zadanie obserwacyjne - do 18 XI 2019
etap drugi - 20 I 2020
etap trzeci - 12-15 III 2020

XII Międzynarodowa Olimpiada Astronomii i Astrofizyki 13-22 IX 2020, Bogota (Kolumbia) 
XXV Międzynarodowa Olimpiada Astronomiczna IX/X 2020, Matera (Włochy)

 

Tematyka olimpiady wiąże ze sobą astronomię, fizykę i astronomiczne aspekty geografii. Często nawiązuje do najnowszych wydarzeń astronomicznych. Duża liczba zadań rachunkowych wymaga od uczestnika dobrego opanowania warsztatu matematycznego. Olimpiada sprawdza wiedzę teoretyczną i praktyczną. Składa się z trzech etapów. Pierwszy etap jest korespondencyjny i podzielony na część zadaniową i obserwacyjną. Wyniki wysyła się za pośrednictwem szkoły do Komitetu Głównego. Można też przesyłać wyniki własnych obserwacji z ostatniego roku. Etap drugi i trzeci odbywają się w warunkach kontrolowanej samodzielności - etap okręgowy w kilku miastach w Polsce, a finał w Planetarium Śląskim w Chorzowie. Dla finalistów i ich nauczycieli organizowane są specjalne seanse pokazowe.

Olimpiada jest organizowana przy wsparciu Ministerstwa Edukacji Narodowej, Komitetu Astronomii PAN, Fundacji Astronomii Polskiej im. Mikołaja Kopernika oraz Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii. 

 

Historia: 

Olimpiady krajowe odbywają się od 1957 roku. Od 1996 roku organizowana jest Międzynarodowa Olimpiada Astronomiczna, a od 2007 roku także Międzynarodowa Olimpiada Astronomii i Astrofizyki.

 

Skrót regulaminu: 
  • Olimpiada jest organizowana dla uczniów szkół ponadpodstawowych. Mogą w niej także
    uczestniczyć uczniowie szkół podstawowych, rekomendowani przez dyrekcję szkoły.
  • Tematyka olimpiady wiąże ze sobą astronomię, fizykę i astronomiczne aspekty geografii. Często nawiązuje do najnowszych wydarzeń astronomicznych. Duża liczba zadań rachunkowych wymaga od uczestnika dobrego opanowania warsztatu matematycznego.
  • Zawody są trójstopniowe.
  • Zawody I stopnia mają charakter korespondencyjny. Zadania rozwiązuje się w domu. Można konsultować się z nauczycielem.
  • W zawodach I stopnia każdy uczestnik rozwiązuje dwie serie zadań teoretycznych (za każdym razem wybiera 3 z 4 zadań w zestawie) oraz zadanie obserwacyjne (wybiera jedno z trzech). Jeśli zawodnik rozwiąże więcej zadań, do klasyfikacji zaliczane są trzy najwyżej ocenione z każdej serii i zadanie obserwacyjne.
  • W ramach zadania obserwacyjnego można też przysłać wyniki własnych obserwacji z ostatniego roku. Wysłanie zadania obserwacyjnego jest warunkiem koniecznym udziału w Olimpiadzie.
  • Zadania obu serii zamieszczane są w internecie.
  • Rozwiązania zadań zawodów I stopnia należy przesłać za pośrednictwem szkoły na adres Komitetu Głównego z zachowaniem podanych terminów. Decyduje data stempla pocztowego.
  • Rozwiązania zadań powinny być krótkie i zwięzłe, ale z wystarczającym uzasadnieniem. W przypadku polecenia samodzielnego wyszukania danych, należy podać ich źródło. Jako dane traktuje się również podręcznikowe stałe astronomiczne i fizyczne.
  • Powiadomienia o zakwalifikowaniu do zawodów kolejnych stopni otrzymają jedynie uczniowie do nich awansujący.
  • Rozwiązywanie zadań zawodów II stopnia i III stopnia odbywa się w warunkach kontrolowanej samodzielności i ograniczonego czasu.
  • Zawody II stopnia organizowane są w kilku miastach w Polsce, a finał odbywa się w Planetarium Śląskim w Chorzowie.
  • Jednym z zadań finałowych jest przeprowadzenie samodzielnej obserwacji astronomicznej, jeśli pozwala na to pogoda. Wśród zadań finałowych znajduje się też zadanie sprawdzające znajomość wyglądu nieba, rozwiązywane pod sztucznym niebem planetarium.
  • O uprawnieniach w przyjmowaniu na wyższe uczelnie laureatów i finalistów olimpiady decydują senaty uczelni. Informacje na ten temat są umieszczane na ich stronach internetowych.

     

Przykładowe zadania: 

Zawody I stopnia

1. W lutym 1987 roku w Wielkim Obłoku Magellana zaobserwowano wybuch supernowej SN 1987A, której jasność obserwowana w maksimum wynosiła mv = + 3 magnitudo. Oblicz moc promieniowania tej supernowej w chwili, gdy osiągnęła największą jasność i porównaj z mocą promieniowania Słońca. Dane potrzebne do rozwiązania zadania wyszukaj samodzielnie.

2. Do szkolnej pracowni wyposażonej w kamerę CCD o wymiarach 9 x 13 mm i rozmiarach pojedynczego piksela 7,4 x 7,4 µm potrzebny jest nowy teleskop. Zaproponuj wersję teleskopu, która w pełni wykorzystałaby zdolności rozdzielcze kamery. Teleskop powinien objąć taki obszar nieba, aby na obrazie uzyskanym z kamery zmieściła się cała galaktyka M101.

3. Po ustaniu obecnych procesów termojądrowych Słońce zwiększy swój promień do 1,2·108 km, przechodząc w stadium czerwonego olbrzyma. Jego temperatura efektywna spadnie do około 3000 K. Która z planet naszego Układu znajdzie się wtedy najbliżej strefy odpowiadającej obecnym warunkom energetycznym w odległości Ziemia–Słońce? Jaka będzie średnica kątowa Słońca oglądanego z tej planety?

4. Jak w ostatnim dwudziestoleciu zmieniały się poglądy na wiek Wszechświata? Z jaką dokładnością go szacowano? W opracowaniu podaj źródła swoich informacji. Rozwiązanie nie powinno być objętościowo większe niż dwie strony maszynopisu (1800 znaków na stronie).

Zadania obserwacyjne

Rozwiązanie zadania obserwacyjnego powinno zawierać: dane dotyczące przyrządów użytych do obserwacji i pomiarów, opis metody i program obserwacji, standardowe dane dotyczące przeprowadzonej obserwacji (m.in. datę, czas, współrzędne geograficzne, warunki atmosferyczne), wyniki obserwacji i ich opracowanie oraz ocenę dokładności uzyskanych rezultatów. W przypadku zastosowania metody fotograficznej należy dołączyć negatyw lub odpowiedni wydruk komputerowy.

1. Wykonaj fotografie sfery niebieskiej w sposób umożliwiający wyznaczenie z nich szerokości geograficznej miejsca obserwacji. Wyznacz tę szerokość i oceń dokładność uzyskanego wyniku.

2. Na podstawie wizualnych lub fotograficznych obserwacji roju Perseidów lub Orionidów oszacuj błąd wyznaczenia jego radiantu.

 

Powrót na górę strony