listopad 2016

Zad. 1.

a) Manhattan - pasaż wzdłuż pl. Grunwaldzkiego (od ul. Polaka do ronda de Gaulle'a), przy którym stoją sedesowce. W przyziemu umieszczono parkingi, które obecnie nie są użytkowane ze względu na stan techniczny.

b) Kilimandżaro (niem. Leerbeuteler Rodelüberg) - sztucznie usypane wzniesienie na Zalesiu przy ul. Chopina o wysokości 127 m n.p.m. Powstało z mułu i żwiru wykopanego podczas budowy Kanału Powodziowego rzeki Odry. Przylega do kąpieliska Morskie Oko. Na wzgórzu znajdują się trasy spacerowe i rowerowe, planowana jest budowa toru saneczkowego oraz stoku i skoczni narciarskiej.

c) Mrówkowiec - w latach 70. XX w. najdłuższy budynek mieszkalny we Wrocławiu przy ul. Drukarskiej 31-47. Ma 235 m, 800 mieszkań, ponad 2000 lokatorów. Złośliwi twierdzą, że nazwa pochodzi nie od liczby zamieszkujących go ludzi, ale od mrówek faraona, które przeniosły się tu z terenów po zlikwidowanych niemieckich cmentarzach: Friedhof der Ehemaligen Gemeinde Neudorf i Altluterischer Friedhof. Plaga mrówek dawno minęła, a mieszkańców nadal jest jak w mrowisku.

d) Serowiec - budynek C13 PWr przy Wybrzeżu Wyspiańskiego 23-25, w którym mieści się Zintegrowane Centrum Studenckie i Zespół Szkół Akademickich PWr. Otwory okienne przypominające dziury w szwajcarskim serze w rzeczywistości tworzą kod binarny. Budynek powstał w latach 2005-2007. Studenci twierdzą, że na elewacji zakodowano nazwisko ówczesnego rektora PWr prof. Tadeusza Lutego.

e) Sedesowce (nazywane niegdyś także bunkrowcami ze względu na betonowe elewacje - z powodu cięcia kosztów nie zostały wykończone w 1970, stało się to dopiero w roku 2015 - sześć wieżowców (16-piętrowych) stojących na Manhattanie (pl. Grunwaldzki 4-20 i ul. Skłodowskiej-Curie 15). Nazwa pochodzi od kształtu otworów okiennych. Kompleks jest wpisany do rejestru dolnośląskich zabytków, a na świecie jest uznawany za jeden z najlepszych przykładów polskiej architektury XX wieku.

Na zdjęciach poniżej: Mrówkowiec, Serowiec, Sedesowiec.

f) Małpi Gaj - tak nazywano po wojnie dziki park, na którym znajduje się obecnie dworzec autobusowy przy ul. Suchej. Za czasów niemieckich znajdował się tu największy ewangelicki kościół we Wrocławiu p.w. Zbawiciela (niem. St. Salvator Kirche), a obok niego - stawy rybne (stąd wzięły się nazwy pobliskich ulic Stawowa i Gliniana). Zniszczony w czasie II wojny światowej kościół był często plądrowany, więc go rozebrano, zasypano fundamenty, a niezagospodarowany teren szybko zarósł.

Na zdjęciach poniżej: kościół Zbawiciela (1944) i widok na Małpi Gaj (1974) - na pierwszym planie sala gimnastyczna i boisko SP 77 (obecnie GM 17).

g) Trójkąt Bermudzki - po wojnie określano tak część Przedmieścia Oławskiego ograniczoną ulicami Traugutta, Kościuszki i Pułaskiego, z komisariatem policji Wrocław-Rakowiec w centrum. Przetrwały tam niezniszczone kamienice, w których zajmowali mieszkania osadnicy o niekoniecznie kryształowekj przeszłości i tzw. Lumpenproletariat. Dzielnica charakteryzowała się wysokim wskaźnikiem przestępczości i była uznawana za niebezpieczną. Po powodzi z 1997 roku większość mieszkańców wykwaterowano, gdyż domy groziły zawaleniem. Obecnie stare kamienice są remontowane, pojawiają się także nowobudowane obiekty mieszkaniowe.

Zad. 2.
Rozwiązanie rebusu: Wita Stwosza (w I - T, as, T w O, S z A).

Stwosz miał siedzieć we wrocławskim kryminale za podrobienie weksla dłużniczego. Prawdopodobnie jednak nigdy nie był we Wrocławiu więziony, choć odwiedził miasto dwukrotnie. W 1526 roku, mając 78 lat poszukiwał we Wrocławiu Hansa Starzedla, który był mu winien znaczną sumę pieniędzy. W tym czasie otrzymał wiadomość o śmierci żony i wrócił do rodzinnej Norymbergi. Ale sprawa sfałszowania weksla jest prawdziwa. W roku 1496 po 19 latach pracy nad ołtarzem mariackim w Krakowie, Wit Stwosz wrócił do Norymbergi i zarobione w Polsce pieniądze zaczął pożyczać na wysoki procent. Zainwestował wówczas 1265 guldenów w Towarzystwo Sukiennicze norymberskiego przedsiębiorcy Starzedla. Okazało się jednak, że firma ta była na skraju bankructwa, a Starzedel pilnie potrzebował pieniędzy, by spłacić grożących mu wierzycieli. Stwosz wytoczył proces o zwrot pieniędzy, a chcąc przekonać sąd, że racja jest po jego stronie, sfałszował weksel dłużniczy, perfekcyjnie podrabiając podpis dłużnika. Nikt nie potrafił dowieść fałszerstwa i artysta z pewnością proces by wygrał, ale zawiodły go nerwy i przyznał się do oszustwa. Nie usprawiedliwiało mistrza nawet to, że nie domagał się cudzych pieniędzy, lecz chciał odzyskać własne oszczędności. W owych czasach za takie przestępstwo groziło oślepienie, a nawet kara śmierci. Na szczęście za Stwoszem wstawił się biskup Würzburga i ostatecznie sąd skazał artystę 'jedynie' na publiczne napiętnowanie. W 1503 roku pod norymberskim pręgierzem kat rozgrzanym żelazem wypalił Stwoszowi piętna na obu policzkach.

Zad. 3.
a) Stary cmentarz żydowski przy ul. Ślężnej, obecnie Muzeum Sztuki Cmentarnej (oddział Muzeum Miejskiego Wrocławia).
b) Wielki Cmentarz (Grosser Friedhof) - nieistniejący już cmentarz luterański między ulicami Legnicką, Braniborską, Dobrą i Trzemeską (zlikwidowany w ramach akcji odniemczania Ziem Odzyskanych w 1957 roku).
c) Stary cmentarz ewangelicki św. Marii Magdaleny (Alter Friedhof St. Maria Magdalena) przy ul. Ślężnej róg Kamiennej (dziś Park Andersa), zniszczony podczas obrony Festung Breslau (wojsko niemieckie wykorzystało nagrobki do budowy barykad), ostatecznie zlikwidowany w 1967 roku.
d) Cmentarz katedralny św. Wawrzyńca przy ul. Bujwida.
e) Cmentarz parafialny Ducha Świętego przy ul. Bardzkiej.
f) Cmentarz parafialny św. Rodziny na Sępolnie przy ul. Smętnej.
g) Komunalny Cmentarz Osobowicki, Aleja Zasłużonych.

Na zdjęciach poniżej nagrobki Ferdynanda Lasalle'a i Stanisława Tołpy.