listopad 2018

Zad. 1. Wacław Sierpiński, Stefan Mazurkiewicz, Stanisław Józef Leśniewski, Jan Kowalewski, Maksymilian Ciężki.

Zad. 2.

• Grzegorz Nowik, Zanim złamano Enigmę. Polski radiowywiad podczas wojny z bolszewicką Rosją 1918–1920, Oficyna Wydawnicza Rytm, Warszawa 2004
  
• Grzegorz Nowik, Zanim złamano Enigmę... rozszyfrowano Rewolucję. Polski radiowywiad podczas wojny z bolszewicką Rosją 1918–1920, Oficyna Wydawnicza Rytm, Warszawa 2010
  
• Marek Grajek, Leszek Gralewski, Narodziny kryptologii matematycznej, Wydawnictwo Naukowe Semper, Warszawa 2009
• "Kulisy wywiadu i kontrwywiadu", Dom Wydawniczy Bellona, Warszawa 1998, 2002
  Andrzej Pepłoński, Kontrwywiad II Rzeczypospolitej
  Andrzej Misiuk, Służby Specjalne II Rzeczypospolitej
• Władysław Kozaczuk, Bitwa o tajemnice: Służby wywiadowcze Polski i Niemiec 1918-1939, Książka i Wiedza, Warszawa 1967, 1999
• Lech Wyszczelski, Wojna polsko-rosyjska 1919-1920, Wydawnictwo Bellona, t. I-II, Warszawa 2010
• Andrzej Misiuk, Służby wywiadu i kontrwywiadu II Rzeczypospolitej, Wydawnictwo Difin,
• red. Zbigniew Nawrocki, Sekretna wojna. Z dziejów wywiadu i kontrwywiadu II RP, Zysk i S-ka, t. I-III, Poznań 2014
  
• red. Tadeusz Dubicki, Wywiad i kontrwywiad wojskowy II RP, Wydawnictwo LTW, t. I-VIII, Warszawa 2011-2017
• Mieczysław Wyżeł-Ścieżyński, Radjotelegrafja jako źródło wiedzy o nieprzyjacielu (broszura z 1928, która ujawniła tajemnicę o prowadzeniu skutecznego radiowywiadu przeciwko bolszewickiej Rosji)
• David Kahn, Łamacze kodów. Historia kryptologii, Wydawnictwo Naukowo-Techniczne, Warszawa 2006

Polecamy też artykuł Jana Burego Polish Codebreaking during the Russo-Polish War of 1919–1920, w "Cryptologia" vol. 28, no. 3 (July 2004), strony 193–203.

Zad. 3. Pomimo niewykształcenia się w Armii Czerwonej skutecznych struktur radiowywiadu oraz pomimo słabej znajomości języka polskiego i alfabetu łacińskiego wśród Sowietów, z pewnością byliby oni w stanie przechwytywać polskie sygnały operacyjne, jednak tylko niewielka liczba polskich dowództw była wyposażona w radiostacje, a prawie wszystkie dywizje korzystały z telegrafu (łączność drutowa), nasłuch radiowy nie dawał więc większych korzyści, tym bardziej, że radiostacje rosyjskie były mocno obciążone  utrzymaniem komunikacji z własnymi wojskami i nie dysponowały czasem na prowadzenie nasłuchu.

Pułkownik Sztabu Generalnego Mieczysław Wyżeł-Ścieżyński odnotował następującą opinię polskiego wywiadu w kwestii działania bolszewickiego radiowywiadu podczas wojny 1919-1920: Bolszewicy musieli także podsłuchiwać nasze radiotelegramy operacyjne, przypuszczam jednak, że niewiele tu skorzystali przede wszystkim dlatego, iż szyfry nasze stały na wysokości nowoczesnej techniki szyfrowej; ponadto nieliczna tylko liczba naszych wyższych dowództw była wyposażona w radiostacje, których był wielki brak; po trzecie wreszcie, nasze dowództwa były ostrożniejsze od rosyjskich i w większości wypadków prawie każda dywizja rozporządzała przewodnikiem drutowego telegrafu.

Natomiast Polacy nie tylko przechwytywali i dekodowali radzieckie depesze szyfrowe, ale skutecznie zakłócali łączność Rosjanom, zagłuszając sowieckie radiostacje (czytano w eterze ewangelię św. Jana).  Warto podkreślić, że rozszyfrowane depesze Armii Czerwonej i księgi złamanych kodów bolszewickich z 1920 roku (przechowywane w Centralnym Archiwum Wojskowym) trafiły na Międzynarodową Listę Pamięci Świata UNESCO. Na tej prestiżowej liście znajduje się 427 najcenniejszych na świecie dokumentów.