Miniwykład o podatku rolnym
Podatek rolny (jak sama nazwa wskazuje) opłacają głównie rolnicy, ale także inni posiadacze ziemi, która w w ewidencji gruntów i budynków prowadzonej przez każdą gminę, została sklasyfikowane jako tzw. użytki rolne. Podatek ten zasila budżet gminy, na terenie której znajdują się grunty.
Zgodnie z ustawą o podatku rolnym z 15 XI 1984 za gospodarstwo rolne uważa się użytki rolne o łącznej powierzchni przekraczającej 1 ha lub 1 ha przeliczeniowy. Właściciel takiego gospodarstwa z definicji jest rolnikiem. Ale co to za dziwna jednostka hektar przeliczeniowy? Została ona wprowadzona specjalnie na potrzeby podatku rolnego.
Każdy rozumie, że 10000 m2 ziemi (czyli zwykły 1 ha) położonej na żyznych czarnoziemach dolnośląskich ma kilka razy większą produktywność niż ten sam obszar położony na piaszczystych, słabych glebach Wielkopolski. Płacenie jednakowego podatku przez właścicieli jednakowych pól położonych na tak odmiennych glebach byłoby wysoce niesprawiedliwe. Dlatego ustawa o podatku rolnym podaje tabelę przeliczników hektarów fizycznych na hektary przeliczeniowe w zależności od klasy bonitacyjnej użytków rolnych. Klasy bonitacyjne określają właśnie jak żyzny jest dany kawałek gruntu. Określaniem tych klas zajmują się klasyfikatorzy z odpowiednim wykształceniem i uprawnieniami. W ewidencji gruntów znajduje się informacja o ich klasach bonitacyjnych. Można ją też znaleźć w internecie na geoportalach poszczególnych gmin. Dla gruntów rolnych stosuje się klasy I, II, IIIa, IIIb, IVa, IVb, V i VI, a dla łąk i pastwisk stosuje się klasy I, II, III, IV, V i VI. Im mniejszy numer, tym lepszą klasę ziemi oznacza.
Ustawa o podatku rolnym wprowadza także podział na okręgi podatkowe oznaczane I, II, III i IV. Mniejszy numer oznacza wyższy podatek rolny. Gminy przydziela się do danego typu okręgu podatkowego, biorąc pod uwagę warunki ekonomiczne i produkcyjno-klimatyczne, jakie na jej terenie panują.
Wielkości przeliczników hektara dla różnych klas bonitacyjnych i okręgów podatkowych przedstawia poniższa tabela.
| rodzaje użytków rolnych: | grunty orne | łąki i pastwiska | ||||||
| okręgi podatkowe | I | II | III | IV | I | II | III | IV |
| klasy użytków rolnych | przeliczniki dla 1 ha |
|||||||
| I | 1,95 | 1,8 | 1,65 | 1,45 | 1,75 | 1,6 | 1,45 | 1,35 |
| II | 1,8 | 1,65 | 1,5 | 1,35 | 1,45 | 1,35 | 1,25 | 1,1 |
| IIIa | 1,65 | 1,5 | 1,4 | 1,25 | ||||
| III | 1,25 | 1,15 | 1,05 | 0,95 | ||||
| IIIb | 1,35 | 1,25 | 1,15 | 1 | ||||
| IVa | 1,1 | 1 | 0,9 | 0,8 | ||||
| IV | 0,75 | 0,7 | 0,6 | 0,55 | ||||
| IVb | 0,8 | 0,75 | 0,65 | 0,6 | ||||
| V | 0,35 | 0,3 | 0,25 | 0,2 | 0,2 | 0,2 | 0,15 | 0,15 |
| VI | 0,2 | 0,15 | 0,1 | 0,05 | 0,15 | 0,15 | 0,1 | 0,05 |
Przykład 1. Jaką powierzchnię w hektarach przeliczeniowych ma gospodarstwo rolnika Franciszka, na które składają się 3 ha gruntów ornych klasy IIIa i 1 ha pastwiska IV klasy, jeśli jest ono położone w II okręgu podatkowym?
Rozwiązanie. Korzystając z tabeli, odczytujemy przeliczniki dla II okręgu podatkowego, czyli 1,5 dla gruntów ornych klasy IIIa i 0,7 dla pastwiska IV klasy. Mnożąc te liczby przez powierzchnię gruntu w hektarach, dostajemy 3·1,5 + 1·0,7 = 5,2 ha przeliczeniowego. Zatem, mimo że Franciszek posiada tylko 4 ha ziemi, podatki płaci w takiej wysokości, jakby miał 5,2 ha.
Podatek rolny jest naliczany dla gospodarstw rolnych jako równowartość pieniężna 2,5 q [czytaj: kwintali] żyta za każdy hektar przeliczeniowy. Kwintal jest jednostką masy powszechnie stosowaną przez rolników równą 100 kg czyli dziesiątej części tony, dlatego jest też nazywany decytoną (podobnie jak dziesiąta cześć metra to decymetr). Zatem 1 q = 100 kg = 1 dt. Tak obliczamy podatek rolny należny za cały rok podatkowy, jednak urzędy gmin dzielą go na 4 równe raty płatne w terminie do 15 marca, 15 maja, 15 września i 15 listopada. Zazwyczaj podatek rolny można płacić przelewem na konto gminy lub u miejscowego inkasenta podatku rolnego, którym najczęściej jest sołtys danej wioski.
Cenę żyta obowiązującą w rozliczeniach na kolejny rok publikuje Główny Urząd Statystyczny do 20 października każdego roku jako średnią cenę z 11 wcześniejszych kwartałów. Osoby, które nie są rolnikami, ale posiadają grunty rolne, płacą podatek rolny w wysokości równowartości pieniężnej 5 q żyta za 1 ha ziemi (prawdziwy, nie przeliczeniowy, bo i tak ziemi nie uprawiają, więc jej żyzność nie ma znaczenia). Użytki rolne klas V i VI są ustawowo zwolnione z podatku rolnego, ale dotyczy to tylko gospodarstw rolnych. Pozostali właściciele płacą za te grunty normalny podatek rolny.
Przykład 2. Ile podatku rolnego zapłaci rolnik Franciszek w 2015 roku, jeśli średnia cena żyta za kwintal ogłoszona przez GUS w październiku 2014 to 61,37 zł?
Rozwiązanie. Franciszek posiada 5,2 ha przeliczeniowego, więc zapłaci 5,2·61,37·2,5=797,81 zł podatku rolnego.
Zadanie 1. Oblicz, ile hektarów przeliczeniowych ma gospodarstwo, w którego skład wchodzą 2 ha gruntów ornych II klasy i 7 ha gruntów ornych V klasy w zależności od tego, w którym z okręgów podatkowych się znajduje.
Zadanie 2. Antoni i Bonifacy są rolnikami w gminie Wielkie Gały. Antoni posiada 1 ha gruntu ornego klasy IIIb, a Bonifacy ma 156,75 ha gruntu ornego klasy V. Wielkie Gały są zaliczone do III okręgu podatkowego. Który z rolników zapłaci wyższy podatek rolny w 2015 roku?
Zadanie 3. Ile podatku rolnego w 2015 roku zapłaci łącznie osoba posiadająca po 1,2 ha łąk w każdej z klas bonitacyjnych w IV okręgu podatkowym, jeśli wypasa na tych łąkach bydło?
Zadanie 1. Jan bez Ziemi uprawia 0,1 ha gruntów ornych klasy IVa i 0,25 ha gruntów ornych klasy IVb. Posiada też 0,6 ha łąki klasy II i po 1,35 ha pastwisk klas V i VI w III okręgu podatkowym. Ile podatku rolnego zapłaci w 2015 roku?
Zadanie 2. Czy osoba, która w 2015 roku zapłaciła 150 zł podatku rolnego może być rolnikiem?
Zadanie 3. Ile najmniej, a ile najwięcej podatku rolnego może zapłacić posiadacz 1 ha użytków rolnych w 2015 roku?
Zadanie 1. Jaka najmniejsza powierzchnia ziemi uprawnej może zostać uznana za gospodarstwo rolne?
Zadanie 2. Jan bez Ziemi uprawia 0,1 ha gruntów ornych klasy IVa i 0,25 ha gruntów ornych klasy IVb. Posiada też 0,59 ha łąki klasy II w III okręgu podatkowym. Ile podatku rolnego zapłaci w 2015 roku?
Zadanie 3. Podaj wzór funkcji opisującej różnicę największej i najmniejszej możliwej liczby hektarów fizycznych odpowiadających danej liczbie hektarów przeliczeniowych.
W tym miesiącu punkty zdobyli:
- 3 pkt. - Natalia Kiszkowiak SP 66 Warszawa i Bartosz Szczerba SP 35 Szczecin,
- 2,5 pkt. - Roman Zaborowski SP 2 Syców,
- 2 pkt. - Kacper Kobyłecki PSP Bolesławiec, Jakub Ptak SP 64 Wrocław i Adam Stachelek SP 301 Warszawa,
- 1 pkt. - Mieszko Baszczak SP 301 Warszawa.
Po pięciu miesiącach Ligi z Matematyki Finansowej z wynikiem 14,5 pkt. (na 15 możliwych) prowadzi Natalia Kiszkowiak. Na drugim miejscu z wynikiem 14 pkt. są: Bartosz Szczerba i Roman Zaborowski. Na trzecim miejscu z wynikiem 13,5 pkt jest Adam Stachelek.
Gratulujemy!
W tym miesiącu punkty zdobyli:
- 2,5 pkt. - Aleksandra Domagała GM 23 Wrocław i Joanna Lisiowska KZE Warszawa,
- 1,5 pkt. - Jakub Czerniak GM 5 Opole i Kacper Toczek GM 2 Wołów.
Po pięciu miesiącach Ligi z Matematyki Finansowej z wynikiem 13 pkt. (na 15 możliwych) prowadzi Aleksandra Domagała. Na drugim miejscu jest Joanna Lisiowska z wynikiem 12 pkt., a na trzecim miejscu jest Kacper Toczek z wynikiem 9,75 pkt.
Gratulujemy!
W tym miesiącu punkty zdobyli:
- 3 pkt. - Tomasz Stempniak I LO Ostrów Wielkopolski,
- 2 pkt. - Daria Bumażnik II LO Jelenia Góra i Wojciech Wiśniewski I LO Giżycko,
- 1,5 pkt. - Kinga Kurzawa ZS w Ostrzeszowie,
- 1 pkt. - Dominika Nowak ZS Ostrzeszów,
- 0,5 pkt. - Anna Jakubczak I TE Ostrzeszów.
Pozostałym uczestnikom Ligi nie przyznano punktów.
Po pięciu miesiącach Ligi z Matematyki Finansowej z wynikiem 14 pkt. (na 15 możliwych) prowadzi Tomasz Stempniak. Na drugim miejscu jest Daria Bumażnik z wynikiem 11 pkt., a na trzecim miejscu jest Wojciech Wiśniewski z wynikiem 8,75 pkt.
Gratulujemy!
Zad. 1. W okręgu I jest to 2·1,8+7·0,35=6,05 ha przeliczeniowego.
W okręgu II jest to 2·1,65+7·0,3=5,4 ha przeliczeniowego.
W okręgu III jest to 2·1,5+7·0,25=4,75 ha przeliczeniowego.
W okręgu IV jest to 2·1,35+7·0,2=4,1 ha przeliczeniowego.
Zad. 2. Obaj są rolnikami ponieważ Antoni ma 1·1,15=1,15 ha przeliczeniowego, a Bonifacy posiada gospodarstwo o powierzchni ponad 1 ha fizycznego. Dodatkowo Bonifacy z racji tego, że gospodaruje wyłącznie na V klasie jest całkowicie zwolniony z podatku rolnego. Stąd większy podatek zapłaci Antoni.
Zad. 3. Ta osoba jest rolnikiem ponieważ posiada ponad 1 ha fizyczny łąk. Dodatkowo nie płaci podatku z klasę V i VI, stąd jej podatek to 1,2·(1,35+1,1+0,95+0,55)·61,37·2,5=727,2345, a po zaokrągleniu wynosi on 727,23 zł.
Zad. 1. Jan bez Ziemi jest rolnikiem (uprawia ponad 1 ha ziemi) więc zapłaci (0,1·0,9+0,25·0,65+0,6·1,25)·2,5·61,37≈153,81 zł.
Zad. 2. Ta osoba może być rolnikiem. Pomimo, że 150/2,5·61,37≈0,977 daje wynik mniejszy niż 1 ha przeliczeniowy to osoba ta może posiadać jeszcze wiele hektarów fizycznych klas V lub VI, które są zwolnione z podatku rolnego.
Zad. 3. Najwięcej zapłaci nie rolnik bo aż 1·5·61,37=306,85 zł. A najmniej zapłaci rolnik, który będzie miał możliwie najwięcej użytków rolnych klasy V lub VI w przeliczeniu na hektary przeliczeniowe. Tak się dzieje w I okręgu podatkowym dla gruntu ornego klasy V (największy współczynnik równy 0,35). Jeśli przez x oznaczymy powierzchnię gruntów ornych w klasie I dla I okręgu podatkowego, to nierówność 1,95·x+0,35·(1-x)>1 pozwoli nam znaleźć ile powinien ten rolnik posiadać gruntu ornego w klasie I, aby posiadał ponad 1 ha przeliczeniowy. Rozwiązaniem jest x>0,40625 ha. Wtedy podatek tego rolnika to co najmniej 1,95·0,40625·2,5·61,37≈121,54 zł. Należy jeszcze sprawdzić czy grunty w niższej klasie niż I w I okręgu podatkowym nie spowodują płacenia niższego podatku. W tym celu należy rozwiązać podobne nierówności, jednak inne klasy spowodują wzrost płaconego podatku.
Zad. 1. Najmniejsza powierzchnia ziemi uprawnej uznana za gospodarstwo rolne to co najmniej 1/1,95≈0,513 ha fizycznego w I okręgu podatkowym I klasy gruntów ornych.
Zad. 2. Jan bez Ziemi nie jest rolnikiem, ponieważ posiada on tylko 0,94 ha fizycznych i 0,1·0,9+0,25·0,65+0,59·1,25=0,99 ha przeliczeniowych. Dlatego zapłaci on 0,94·5·61,37≈288,44 zł.
Zad. 3. Niech x oznacza liczbę hektarów przeliczeniowych, wtedy wzór funkcji to f(x)=x/0,05-x/1,95=760·x/39.
Czy wiesz, kto z wrocławskich matematyków został uwiecz-niony na tym znakomitym portrecie w piżamie? Kto jest autorem tego obrazu? Gdzie można go obejrzeć?
Jako młody chłopak Knaster ożenił się z poznaną w Paryżu Marią Morską - muzą Skaman-drytów (zm. w 1945 roku). W czasach wrocła-wskich jego drugą żoną była Regina Lewandowska. Pierwszej żonie Knastera poświęcona jest książka Hanny Faryny-Paszkiewicz "Opium życia".
Steinhaus twierdził, że nazwisko Knaster brzmi w dopeł-niaczu Knastra, a sam Knaster upierał się przy formie Knastera. 
