marzec 2017 - kalkulowanie ceny produktu

Aby określić cenę produktu, trzeba wiedzieć, ile kosztuje jego wytworzenie. W tym celu oblicza się jednostkowy koszt wytworzenia produktu. W zależności od charakteru produkcji można to zrobić na kilka sposobów.Przedstawimy dwa takie sposoby: kalkulację prostą i ze współczynnikami. 

Kalkulacja prosta stosowana jest w przypadku produkcji jednego wyrobu. Jednostkowy koszt wytworzenia produktu ustala się wtedy, dzieląc całkowite koszty produkcji przez liczbę wyprodukowanych wyrobów.

Przykład 1. W tabeli przedstawiono wszystkie składniki kosztów poniesionych przy produkcji 100 pudełek czekoladek w fabryce Karola von Pedla. Jaki jest jednostkowy koszt wytworzenia tego produktu?

Rozwiązanie. Jednostkowy koszt wytworzenia pudełka czekoladek wynosi (350+800+2450):100 = 3600:100 = 36,00 zł.
Sprawdzenie wyniku kalkulacji: 100·36,00 = 3600 zł, co zgadza się z całkowitym kosztem produkcji.

Często zdarza się, że na koniec okresu rozliczeniowego część produkcji jest jeszcze niezakończona. Wówczas, aby ustalić jednostkowy koszt produktu, należy produkcję niezakończoną przeliczyć na produkty gotowe, biorąc pod uwagę stopień zaawansowania produktów niezakończonych i sposób dostarczania materiałów, które mogą być kupowane na bieżąco lub jednorazowo na cały okres rozliczeniowy.

Przykład 2.  W tabeli przedstawiono koszty, jakie poniosło przedsiębiorstwo podczas miesięcznej produkcji. Przeprowadzona inwentaryzacja wykazała, że w tym czasie wytworzono 600 sztuk wyrobów gotowych, a kolejne 500 sztuk znajduje się jeszcze w produkcji i są one przetworzone w 80%. Materiały do produkcji dostarczane są na bieżąco. Jaki jest koszt jednostkowy wyrobu zakończonego oraz wyrobu w toku produkcji?

Rozwiązanie. Produkty niezakończone w przeliczeniu na produkty gotowe stanowią 0,8·500 = 400 sztuk. Zatem miesięczna produkcja po przeliczeniu na produkty gotowe wynosi 600+400 = 1000 sztuk. Koszt jednostkowy wytworzenia produktu gotowego wynosi (5400+4700+7900):1000 = 18000:1000 = 18 zł, natomiast koszt jednostkowy wytworzenia produktu niezakończonego wynosi 0,8·18 = 14,40 zł.
Sprawdzenie wyniku kalkulacji: 600·18,00 + 500·14,40 = 10 800 + 7 200 = 18 000 zł, co zgadza się z całkowitym kosztem produkcji.

Przykład 3. W tabeli przedstawiono koszty, jakie poniosło przedsiębiorstwo podczas półrocznej produkcji, przy czym materiały zostały zakupione w całości w chwili rozpoczęcia produkcji. Przeprowadzona inwentaryzacja wykazała, że w tym czasie wytworzono 162 sztuki wyrobów gotowych i 18  sztuk produktów przerobionych w 50%. Jaki jest koszt jednostkowy wyrobu zakończonego oraz wyrobu w toku produkcji? 

Rozwiązanie. Produkcja niezakończona po przeliczeniu na produkty gotowe wynosi 0,5·18 = 9 sztuk. Produkcja po przeliczeniu na produkty gotowe wynosi 162+9 = 171 sztuk. Koszt jednostkowy zużytych materiałów (zarówno dla wyrobów gotowych jak i wyrobów w toku) wynosi 39240 : (162+18) = 39240 : 180 = 218 zł. Pozostałe koszty jednostkowe wynoszą: dla wyrobów gotowych (30780+6840) : 171 = 37620 : 171 = 220 zł, a dla wyrobów w toku produkcji: 0,5·220 = 110 zł. Zatem jednostkowy koszt produkcji wyrobu gotowego wynosi 218+220 = 438 zł, a wyrobu w toku produkcji 218+110 = 328 zł.
Sprawdzenie wyniku kalkulacji: 162·438 + 18·328 = 70 956 + 5 904 = 76 860 zł, co zgadza się z całkowitym kosztem produkcji.

koniec wykładu dla SP

Kalkulacja ze współczynnikami stosowana jest w przypadku produkcji różnych wyrobów, ale z tego samego surowca oraz za pomocą tych samych urządzeń i technologii produkcyjnych (tak dzieje się np. w piekarni lub w hucie szkła). Istota kalkulacji współczynnikowej polega na ujednoliceniu kosztów jednostkowych różnych wyrobów przez przeliczenie ich na jednakowe, umowne przedmioty kalkulacji.

Przykład 4. Cegielnia wytwarza cegłę pełną i cegłę dziurawkę. Tabele przedstawiają wielkość lutowej produkcji tej cegielni oraz poniesione w tym czasie koszty.

Koszt zużycia surowca jest proporcjonalny do wagi cegły, a materiały do produkcji dostarczane są na bieżąco. Jaki jest jednostkowy koszt produkcji każdego typu cegły?

Rozwiązanie. Używając mas cegieł jako współczynników, ustalamy liczbę produktów przeliczonych na tzw. jednostki umowne
   cegła pełna: (80 000 + 0,25 · 40 000) ^. 1,5 = 135 000
   cegła dziurawka: 65 000 · 1 = 65 000
Łączna liczba jednostek umownych wynosi (135 000 + 65 000) = 200 000.
Koszt jednostki umownej wynosi 240 000 : 200 000 = 1,20 zł.
Stąd jednostkowy koszt produkcji cegieł wynosi:
   cegła pełna: 1,20·1,5 = 1,80 zł
   cegła dziurawka: 1,20·1 = 1,20 zł

Sprawdzenie wyniku kalkulacji: 80 000 · 1,80 + 0,25 · 40000 · 1,80 + 65 000 · 1,20 = 144 000 + 18 000 + 78 000 = 240 000 zł, co zgadza się z całkowitym kosztem produkcji.

Przykład 5. Huta Szkła Kryształowego 'Wersal' wytwarza dwa rodzaje żyrandoli (przy zastosowaniu tych samych surowców i technologii produkcji). Tabele przedstawiają wielkość produkcji huty w ostatnim kwartale roku 2016 oraz poniesione w tym czasie koszty. 

Koszt zużycia materiałów jest proporcjonalny do wagi wyrobu. Materiały zostały w całości zakupione przed rozpoczęciem produkcji. Koszt wyprodukowania żyrandola jest proporcjonalny do średnego czasu jego produkcji.  Wykonaj kalkulację jednostkowych kosztów produkcji każdego typu żyrandola.

Rozwiązanie. Przeprowadzimy osobno kalkulację dla kosztów materiałowych i kosztów przerobu.

• Jednostkowy koszt materiałowy obliczymy, wykorzystując jako współczynniki masy żyrandoli.
  Liczba produktów przeliczona na jednostki umowne
     MT: (160+80) · 30 = 240·30 = 7200
     FJ: 120·20 = 2400
  Łączna liczba jednostek umownych wynosi 7200+2400 = 9600.
  Koszt materiałowy jednostki umownej wynosi 38 400 : 9600 = 4 zł.
  Stąd jednostkowy koszt materiałowy żyrandola wynosi:
     MT: 4·30 = 120 zł
     FJ: 4·20 = 80 zł
• Jednostkowy koszt przerobu obliczymy, wykorzystując jako współczynniki czasy produkcji żyrandoli.
  Liczba produktów przeliczona na jednostki umowne
     MT: (160+0,2·80) · 16 = 176·16 = 2816
     FJ: 120·20 = 2400
  Łączna liczba jednostek umownych wynosi 2816+2400 = 5216.
  Koszt przerobu jednostki umownej wynosi 78 240 : 5216 = 15 zł.
  Stąd jednostkowy koszt przerobu żyrandola wynosi:
     MT: 15·16 = 240 zł
     FJ: 15·20 = 300 zł

Ostatecznie jednostkowy koszt produkcji Marii Teresy wynosi 120+240 = 360 zł, Franciszka Józefa 80+300 = 380 zł, a Marii Teresy w trakcie produkcji 120 + 0,2·240 = 168 zł.

Sprawdzenie wyników kalkulacji: 160·360 + 80·168 + 120·380 = 57 600 + 13 440 + 45 600 = 116 640, co zgadza się z całkowitym kosztem produkcji.

Zadania dla SP

Zad. 1. W fabryce batoników w pierwszym miesiącu działalności na materiały wydano 1100 zł, na płace 300 zł, a na koszty eksploatacyjne 200 zl. W tym czasie wytworzono 1800 gotowych batoników i 800 półfabrykatów przerobionych w 25%. Jaki był jednostkowy koszt wytworzenia batonika, a jaki półfabrykatu? Materiały do produkcji dostarczane były na bieżąco. 

Zad. 2. Przedsiębiorstwo farmaceutyczne 'Bycze zdrowie' wytwarza maść na porost włosów. Koszty jej produkcji w ostatnim kwartale były następujące: materiały - 17 000 zł, koszty przerobu - 15 000 zł. Materiały do produkcji wydawane były na bieżąco. W tym okresie wytworzono 700 kg gotowej maści oraz 1000 kg pozostało w trakcie produkcji w 30% zaawansowanej. Jaki jest koszt całkowity produkcji zakończonej i będącej w toku? Jaki jest jednostkowy koszt wytworzenia 80-gramowej tubki tej maści?

Zad. 3. Fabryka zabawek wytwarza pluszowe misie, na których produkcję poniosła w lutym następujące koszty: materiały 12 000 zł, płace 7 500 zł, koszty eksploatacyjne 6 000 zł, wynagrodzenie zarządu 9 500 zł. W tym okresie wytworzono 1000 sztuk gotowych miśków, 1000 sztuk wyrobów zaawansowanych w 50% oraz 2000 sztuk wyrobów zaawansowanych w 25%. Jaki jest jednostkowy koszt wytworzenia gotowego miśka, a jaki jego półfabrykatów? Materiały na całą produkcję były zakupione w momencie jej rozpoczęcia.
 

Zadania dla GIM

Zad. 1. Laboratorium kosmetyczne wytwarza krem przeciwzmarszczkowy 'Małolata'. Koszty jego produkcji w ostatnim miesiącu były następujące: materiały 18 000 zł, koszty przerobu 12 000 zł. Proces produkcji kremu wymaga, aby materiały na cały miesiąc były dostarczone na początku produkcji. W tym okresie wytworzono 800 litrów gotowego kremu oraz 1000 litrów kremu o 20% stopniu zaawansowania produkcji. Ustal koszty całkowite produkcji zakończonej i produkcji w toku oraz jednostkowy koszt wytworzenia tubki kremu o pojemności 50 mililitrów.

Zad. 2. 'Fabryka Piękna' wytwarza krem - maseczkę do cery wrażliwej. W styczniu roku wyprodukowano 1 000 słoiczków kremu o pojemności 30 ml i 2 000 sztuk o pojemności 100 ml. W miesiącu tym odnotowano następujące koszty produkcji: materiały 7 000 zł, płace 6 000 zł, koszty przerobu 15 000 zł. Współczynniki ustalone na potrzeby przeprowadzenia kalkulacji kosztów przedstawia tabela.

Jaki był jednostkowy koszt wytworzenia kremu w słoiczku o pojemności 30 ml, a jaki w słoiczku o pojemności 100 ml?

Zad. 3. W fabryce mebli 'Miecio' produkowane są dwa rodzaje krzeseł z tego samego surowca. Model 'Klasyk' nie ma żadnych zdobień, a model 'Secesja' ma grawerowany motyw roślinny. Czas obróbki 'Klasyka' wynosi 3 godziny, a 'Secesji' 4 godziny. Całkowite koszty produkcji w pewnym miesiącu wyniosły 7 000 zł (w tym materiały  3 000 zł, płace 3 000 zł oraz koszty eksploatacyjne 1 000 zł). W tym czasie wytworzono 200 sztuk 'Klasyka' i 100 sztuk 'Secesji'. Jaki był koszt jednostkowy wyprodukowania każdego typu krzesła?  

Zadania dla LO

Zad. 1. Firma 'Garbie' produkuje ekskluzywne lalki. W ostatnim kwartale poniosła następujące koszty: materiały 87 200 zł, koszty przerobu 68 400 zł, wynagrodzenie zarządu 15 200 zł. W tym okresie wytworzono 360 gotowych lalek oraz 40 lalek było jeszcze w toku produkcji wykonanych w 50%. Koszty przerobu rosną proporcjonalnie do stopnia przerobu produkcji i tak samo naliczane jest wynagrodzenie zarządu. Jaki był koszt jednostkowy lalki gotowej i lalki w toku produkcji, jeżeli materiały:
a) dostarczane były na bieżąco.
b) zostały dostarczone do całej produkcji w momencie jej rozpoczęcia.

Zad. 2. Przedsiębiorstwo 'Marlena' produkuje z tego samego surowca dwa rodzaje napojów gazowanych: oranżadę piniową i sosnową. W lutym wyprodukowano 900 litrów oranżady piniowej, 1500 litrów sosnowej oraz 600 litrów półfabrykatu oranżady sosnowej o stopniu zaawansowania 50%. W tym czasie poniesiono koszty całkowite produkcji w wysokości 10 350 zł (w tym 8100 zł wyniosły koszty materiałów, których całość została dostarczona w momencie rozpoczęcia produkcji). Przyjmując, że stosunek kosztów obu rodzajów oranżad w zakresie materiałów wynosi 2:3, a w zakresie kosztów przerobu 1:2, oblicz jednostkowe koszty produkcji litra każdego napoju.

Zad. 3. Spółka 'MirJol' produkuje odtwarzacze mp4. Na początku lutego firma miała na stanie z poprzedniego miesiąca 250 odtwarzaczy o stopniu zaawansowania produkcji 40%, których koszt wytworzenia w styczniu wyniósł 8 000 zł. W lutym firma poniosła koszty w wysokości 92 000 zł, są to koszty ukończenia produkcji z poprzedniego miesiąca i produkcji bieżącej. Na koniec lutego firma wykazała 900 sztuk odtwarzaczy gotowych i 150 sztuk odtwarzaczy o stopniu zaawansowania produkcji 80%. Oblicz koszt jednostkowy wyprodukowania odtwarzacza mp4, którego produkcję rozpoczęto i zakończono w lutym oraz koszt jednostkowy odtwarzacza którego produkcję rozpoczęto w styczniu i zakończono w lutym.