styczeń 2022

styczeń 2022

Data ostatniej modyfikacji:
2022-02-7

Zad. 1. Johannes Kepler znany jest z tego, że przygotował niezwykły noworoczny podarunek. Odpowiedz na pytania:
a) W którym to było roku?
b) Dla kogo był to podarunek?
c) Co otrzymał odbarowany?

Zad. 2. Historia nauki zna inne przykłady niezwykłych matematycznych podarunków (niekoniecznie świątecznych czy noworocznych). Podaj przykład takiego prezentu przygotowanego dla:
a) uczonego przyjaciela,
b) rodzica - urzędnika fiskalnego,
c) wodza,
d) głowy państwa.

Zad. 3. Co to za "matematycy w obrazkach"? Który z nich nie pasuje do pozostałych? Dlaczego? Skomponuj jeden własny obrazek.

Wyniki:

W tym miesiącu punkty zdobyli:

2,75 - Krystyna Lisiowska - redaktor z Warszawy, Bolesław Mokrski - emerytowany nauczyciel z Przyszowic,
2,5 - Daria Bumażnik - chemik z Piechowic,
1,5 - Ignacy Włodarski SP 36 Wrocław.

Odpowiedzi:

Zad. 1. a) 1611

b) dla barona Johannesa Matthaeusa Wackera von Wackenfelsa - radcy dworu Jego Cesarskiej Mości w Pradze;

c) traktat Strena Seu de Nive Sexangula (Noworoczny podarek albo o sześciokątnych płatkach śniegu) - praca zawierała tzw. postulat Keplera - sześciokątna symetria płatków śniegu może wynikać z ziarnistej (atomowej) budowy materii i z faktu, że sześciokątne ułożenie daje najefektywniejsze upakowanie w przestrzeni;
Kepler opisuje, jak przechodząc przez most Karola w Pradze, zauważył, że „drobinki śniegu spadły tu i ówdzie na moje szaty - wszystkie sześciokątne o kosmatych promieniach... Oto noworoczny podarek najbardziej upragniony dla miłośnika Niczego i godny, by ofiarował go matematyk, co Nic nie ma i Niczego nie dostaje, bo prezent ten spadł z nieba i podobny jest do gwiazd".

Zad. 2.
a) podarunek Wilhelma Schickarda dla Keplera - pierwsza mechaniczna maszyna licząca (1623);

b) podarunek 19-letniego Blaise'a Pascala dla ojca, któremu chciał ulżyć w rachunkach - Pascalina - mechaniczna maszyna licząca (ok. 1642), do 1652 roku wykonano 50 pascalin;

c) podarunek generalicji dla Hitlera z okazji defilady zwycięstwa na Placu Czerwonym (do której nie doszło) - kalkulator Curta - mały, mechaniczny kalkulator stworzonym przez Curta Herzstarka w obozie w Buchenwaldzie (1948); Herzstark przetrwał obóz i po drugiej wojnie światowej wyjechał do Liechtensteinu, gdzie dokończył swoje dzieło, a kalkulatory Curta długo były najlepszymi podręcznymi kalkulatorami, dopóki nie zostały zastąpione przez kalkulatory elektroniczne. Wyprodukowano ich 80 000 sztuk typu I oraz 60 000 sztuk typu II. Ostatni kalkulator Curta został wyprodukowany w listopadzie 1970 roku.

d) podarunek księcia Schlezwiku dla cara Piotra I - pierwsze mechaniczne planetarium napędzane silnikiem młynem wodnym lub silnikiem parowym (z zamku z Gottorf zostało przewiezione do Kunstkamery w St. Petersburgu, dziś w obu miejscach działają repliki, oryginał przepadł w pożarze).

Także:

podarunek Stephena Wolframa dla przyjaciela Gregora Chaitina - entuzjasty Leibniza, na 60. urodziny;
Leibniz
w dowód uznania za swoje odkrycia chciał mieć medal upamiętniający
liczby binarne, wymyślił nawet jego szczegółowy projekt z hasłem omnibus ex nihilo ducendis; sufficit unum (wszystko można wyprowadzić z niczego; wystarczy 1). Ten medal nigdy nie został wybity, a prezentem
dla Chaitina był medal Leibniza, który na reversie miał łacińską inskrypcję o pracach jubilata;
podarunek Thomasa Osborne'a dla królowej Elżbiety - ozdobny rękopis „Traktatu o arytmetyce” (Treatise on Arithmetic),
podarunek prezydenta Meksyku dla prezydenta Baracka Obamy - srebrny kalendarz Azteków;

Zad. 3. a) Kopernik (copper + NIK)
b) Banach (BA - British Airways na CH - Confederatio Helvetica = Szwajcaria)
c) Engelking (Engel + King)
d) Wroński (WRON' + ski)

Do zestawu nie pasuje Engelking. Pozostali Polacy są wymienieni wśród naukowców wszech czasów w Muzeum Nauki i Techniki w Chicago.