Euklides. Elementy. Teoria proporcji i podobieństwa

Data ostatniej modyfikacji:
2019-10-20

Autor recenzji:

Olga Jurak

studentka V roku matematyki na UWr

Autor:

Euklides

Szczegóły

Tytuł oryginału:

Stoicheia

Przekład:

Piotr Błaszczyk, Kazimierz Mrówka

Miejsce i rok wydania:

Kraków,

Adresaci:

uczniowie

nauczyciele

Dział matematyki:

arytmetyka

geometria syntetyczna

Poziom edukacyjny:

szkoła średnia z maturą

Autor:

Euklides (III w. p.n.e.)

Redaktorzy:

Piotr Błaszczyk - filozof i matematyk, kierownik Katedry Dydaktyki i Podstaw Matematyki w Instytucie Matematyki Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie
Kazimierz Mrówka - filozof, kierownik Katedry Historii Filozofii Starożytnej i Średniowiecznej w Instytucie Filozofii i Socjologii Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie

Wydawca:

Copernicus Center Press Sp. z o.o.
pl. Szczepański 8, 31–011 Kraków
www.ccpress.pl/

Książka zawiera tłumaczenie dwóch z trzynastu ksiąg "Elementów" Euklidesa V i VI. Ten grecki matematyk, nazywany ojcem geometrii, napisał swoje dzieło w III wieku przed naszą erą. Stanowiło ono udokumentowanie systematycznej, dedukcyjnej myśli greckiej i ówczesnego stanu matematyki. Jest to najważniejsza książka naukowa wszech czasów (pod względem liczby wydań ustępuje tylko Biblii, liczbę wydań szacuje się na ponad 1000), która jeszcze w XIX wieku służyła jako niedościgły podręcznik do nauki geometrii w wielu europejskich szkołach i uczelniach.

Praca Euklidesa nie zachowała się w oryginale, istnieje tylko w późniejszych przekazach (tu można znaleźć jej grecki tekst). Nigdy nie ukazała się w całości w języku polskim. Jej pierwszy polski przekład pt. "Euklidesa Początków Geometrii ksiąg ośmioro" opracowany przez Józefa Czecha został wydany w Wilnie w 1807 roku. i zawiera (zgodnie z tytułem) tłumaczenie ośmiu z trzynastu ksiąg. Opisywana edycja jest nie tylko tłumaczeniem dzieła Euklidesa, zawiera bowiem wiele dodatkowych informacji i komentarzy.

We wstępie znajdziemy biografię Euklidesa i historię jego "Elementów" oraz ich najważniejszych wydań. Potem następuje przekład ksiąg V i VI na język polski, a jego podstawę stanowi tekst grecki zamieszczony w drugim tomie "Euclidis Elementa" - wydanie Heiberga z 1884 roku. Księga V jest uważana za najbardziej abstrakcyjną oraz jedną z najświetniejszych ksiąg "Elementów". Podano w niej 25 twierdzeń i 18 definicji dotyczących teorii proporcji Eudoksosa. Z kolei księga VI zawiera naukę o teorii podobieństwa. Znajdziemy w niej 33 twierdzenia o figurach podobnych i zagadnieniach dotyczących wielkości proporcjonalnych, w tym doskonały jednolinijkowy dowód twierdzenia Talesa i twierdzenia o podobieństwie trójkątów.

Na końcu znajdziemy obszerne i bardzo szczegółowe komentarze autorów przekładu do zawartości obu ksiąg. Dzięki nim czytelnik może lepiej zrozumieć zawartość "Elementów". Ale to nie wszystko.

Na stronie założonej przez autorów przekładu i komentarzy www.eudoxos.pl w zakładce "Elementy VI" znajdują się wszystkie 33 twierdzenia z Księgi VI ilustrowane dynamicznymi rysunkami. Wystarczy wybrać interesujące nas twierdzenie, po czym pojawia się jego treść i interaktywny obraz, w którym możemy zmieniać położenia punktów i poglądowo dojść do głębszego zrozumienia treści danego twierdzenia i jego ograniczeń. Jest to szczególnie cenne narzędzie dydaktyczne możliwe do wykorzystania w szkole.