50 lat Kursu korespondencyjnego z matematyki na PWr

W roku szkolnym 2020/21 wypadła jubileuszowa 50 edycja Korespondencyjnego Kursu Przygotowawczego z Matematyki prowadzonego na PWr. Kurs ten, funkcjonując przez pół wieku na styku szkoła średnia - uczelnia wyższa, pełnił ważną rolę w systemie edukacji matematycznej: wykładowcom pozwalał przewidzieć trudności dydaktyczne, jakie napotkają w pracy ze studentami I roku, a uczniom dawał informację o oczekiwaniach uczelni w stosunku do studentów rozpoczynających naukę matematyki. W rekordowych latach (przed zniesieniem obowiązkowej matury z matematyki) w ciągu roku konsultowano 6-9 tysięcy prac. W ostatnich latach liczba nadsyłanych prac osiągała 2500-3000 rocznie, ale zadania z kursu wysyłali na PWr jeszcze dziadkowie dzisiejszych maturzystów.

W latach 1971-1999 było to wspólne przedsięwzięcie Politechniki Warszawskiej i Wrocławskiej prowadzone pod nazwą Korespondencyjny Kurs Przygotowawczy z Matematyki. W latach 1976-92 było ono finansowane przez Ministerstwo Szkolnictwa Wyższego i Nauki. Od 1999 roku Politechnika Wrocławska samodzielnie prowadzi kursy pod obecna nazwą. W latach 1999-2004 kierownikiem Kursu był prof. Tadeusz Inglot. Pod jego redakcją w roku 2005 ukazał się pierwszy zbiór zadań z kursów z tych właśnie lat (potem wydano trzy kolejne z tematami z lat 2004-2009, 2009-2014 i 2014-2019). Kolejnymi kierownikami kursu byli: dr Liliana Janicka (2006-2016) i dr hab. inż. Paweł Sztonyk (2017-obecnie). Tematy wszystkich prac kontrolnych od 1999 roku począwszy znajdują się na stronie domowej Kursu.

Poniższy tekst opracowano na podstawie wspomnień prof. Tadeusza Inglota z PWr.

Korzeni kursu wrocławskiego należy szukać na przełomie lat 60. i 70. XX wieku, gdy Telewizja Polska zaczęła emisję wykładów z matematyki z zakresu szkoły średniej pod nazwą Telewizyjny Kurs Przygotowawczy z Matematyki w ramach programu Politechnika Telewizyjna (w ramach którego odbywał się też kurs fizyki). Była to odpowiedź na pogarszający się poziom przygotowania maturzystów do studiów w zakresie przedmiotów ścisłych. Wykłady prowadzili znakomici dydaktycy z polskich uczelni, w tym z PWr m.in. doc. Zbigniew Romanowicz i doc. Halina Łopuszańska. Od roku 1972 kurs telewizyjny uzupełniono serią comiesięcznych prac kontrolnych. Zadania (8 miesięcznie) publikowała prasa codzienna: Trybuna Ludu, Sztandar Młodych i Życie Warszawy, a później także Gazeta Robotnicza. W pierwszym roku ukazały się cztery prace kontrolne (w okresie marzec - czerwiec). Słuchacze kursu TV musieli przesłać pisemne rozwiązania zadań, a ich sprawdzeniem zajęły się dwa zespoły matematyków: z PW pod kierunkiem prof. Wojciecha Żakowskiego i na PWr pod kierunkiem doc. Tadeusza Huskowskiego (od roku 1975/76 zastąpił go dr Tomasz Jastrzębski). Wykłady telewizyjne zakończyły się w czerwcu 1976. W ciągu 5 lat jego emisji słuchacze nadesłali ponad 58 tysięcy prac, z czego zespół wrocławski poprawił ich ponad 22 tysiące. Tylko w ostatnim roku kursu otrzymano prawie 16 tysięcy prac (z tego ponad 7 tys. na PWr).

Od roku szkolnego 1976/77 Ministerstwo Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki (a później MEN) kontynuowało finansowanie kursu korespondencyjnego ograniczonego tylko do prac kontrolnych sprawdzanych przez istniejące wcześniej zespoły na PW i PWr. Zadania pochodziły zazwyczaj z egzaminów wstępnych na obie te uczelnie, ale pojawiło się też wiele zadań oryginalnych. Oceniana była nie tylko poprawność, kompletność czy metoda rozwiązania, ale też kultura rozwiązań obejmująca uzasadnienia, komentarze, rysunki, estetykę i elegancję, a także poprawność języka i ortografię. Nadsyłane prace prezentowały wysoki poziom i zdobywały średnio ok. 70% możliwych punktów. W ciągu 17 lat trwania kursu w tej formule sprawdzono łącznie 130 tysięcy prac, w tym 48 tysięcy na PWr. Środowiska szkolne wysoko oceniały tę formę wspomagania nauczania, w wielu szkołach średnich była to obowiązkowa forma przygotowania do egzaminu w klasach maturalnych. Wielu uczniów z małych miejscowości, zachęconych dobrymi wynikami osiąganymi w kursie, decydowało się na podjęcie studiów. Tylko raz, po wprowadzeniu stanu wojennego w grudniu 1981, na kursie zdarzyły się perturbacje - prace uczniów nie były przez pewien czas doręczane. W konsekwencji przedłużono kurs o dwa miesiące. W roku 1982 matematyka przestała być przedmiotem obowiązkowym na maturze i wówczas znacząco spadła liczba przesyłanych prac. Tak było przez 25 lat. W tym czasie wiele uczelni odeszło od egzaminu wstępnego z matematyki, co sprawiło, że rażąco spadła jakość wykształcenia matematycznego głównie przyszłych nauczycieli klas początkowych, a liczba studentów na kierunkach technicznych była najniższa w Europie. Tylko 20% polskich maturzystów z własnej woli wybierało matematykę jako przedmiot maturalny.

W roku szkolnym 1992/93 MEN zrezygnowało z finansowania kursu korespondencyjnego, co nie zakończyło jego działalności, gdyż zaczęły go finansować obie zaangażowane w kurs uczelnie. Po śmierci prof. Żakowskiego w maju 1993 kierownictwo zespołu warszawskiego objął doc. Wacław Leksiński, który zajmował się przygotowaniem zadań i ogłaszaniem ich w prasie. W tym czasie poziom prac znacząco się obniżył, co spowodowało rezygnację z trudniejszych zadań. W roku 1999 (po 28 latach działalności) PW wycofała się prowadzenia zespołu warszawskiego, a PWr podjęła się tego zadania samodzielnie. Kierownikiem kursu został wówczas prof. Tadeusz Inglot. Zadania nadal publikowała prasa codzienna, ale utworzono też działającą do dziś stronę internetową kursu, z której korzystała większość słuchaczy. Od roku szkolnego 2004/05, kiedy znowu zmienił się system matur, ogłaszano co miesiąc po 6 zadań z poziomu podstawowego i rozszerzonego i tak jest do dziś. Mimo przywrócenia obowiązkowej matury z matematyki liczba sprawdzanych prac nie powróciła do poziomu z przełomu lat 70. i 80. XX wieku i wynosi średnio 2,5 tysiąca rocznie. Poziom nadsyłanych prac spadł do ok. 40-50% możliwych punktów.