marzec 2020

Data ostatniej modyfikacji:
2020-11-15

Zad. 1. Co było wcześniej: miara kąta czy sinus kąta? Uzasadnij odpowiedź.

Zad. 2.  Jakie zwierzę dało nazwę kluczowemu wynikowi każdej teorii matematycznej, a jego nazwa w języku angielskim jest brzydkim słowem?

Zad. 3.  Jakie polskie nazwiska znajdują się w Muzeum Nauki i Przemysłu w Chicago na tablicy z nazwiskami wielkich matematyków wszech czasów?

 

Wyniki: 

W tym miesiącu punkty zdobyli:

  • 3 pkt. - Bolesław Mokrski - emerytowany nauczyciel matematyki z Przyszowic,
  • 2,75 pkt. - Daria Bumażnik - studentka chemii i toksykologii sądowej na UWr,
  • 2,5 pkt. - Krystyna Lisiowska - redaktor z Warszawy,
  • 2 pkt. - Zygmunt Krawczyk - nauczyciel matematyki ze Szprotawy,  Lena Nowacka SP 28 Wałbrzych, Dominik Zygmunt - student bankowości i finansów cyfrowych na UŁ,
  • 1,5 pkt. - Krzysztof Danielak - student automatyki i robotyki na PWr.

 

Odpowiedzi: 

Zad. 1. Zanim wprowadzono miarę kąta posługiwano się sinusem kąta. Dokładniej był to podwojony sinus połowy kąta, mierzony jako długość cięciwy wyznaczającej kąt środkowy w okręgu jednostkowym (patrz rysunek).

Pojęcie cięciwy odcinającej łuk okręgu pojawiło się w starożytnej Grecji ok. 500 lat p.n.e. Nie mierzono jednak tego łuku (miara kąta) lecz długość tej cięciwy (podwojony sinus połowy kąta). Pewne twierdzenia z II księgi "Elementów" Euklidesa (IV wiek p.n.e.) dotyczące cięciw okręgu są tożsame ze wzorem sinusów. Dla tej właśnie funkcji w II wieku p.n.e. Hipparch z Nikei stworzył pierwsze tabele odpowiednich wartości długości cięciwy i długości łuku, z których korzystali potem greccy astronomowie. Pierwsze pomiary kąta (jako ułamka kąta prostego) znajdujemy w dziele "O rozmiarach i odległościach Słońca i Księżyca" Arystarcha z Samos napisanego ok. 260 roku p.n.e. Pomiar kąta w stopniach rozpowszechnił się dzięki Hipparchowi i jego tablicy cięciw. Ideę podziału kąta pełnego na 360 jednostek Hipparch zaczerpnął od współczesnego mu astronoma Hipsiklusa, który dzielił dobę na 360 części, wzorując się na babilońskich astronomach, którzy używali systemu sześćdziesiątkowego.  

Zad. 2. Zwierzę to osioł (ang. ass). Ośli most (łac. pons asinorum) to nazwa kluczowego miejsca w jakiejś teorii, stanowiącego rolę selektora. Bez jego zrozumienia nie można się w daną teorię zagłębić i tylko ten, kto pokona ośli most, może kontynuować studiowanie teorii. Innymi słowy ośli most to pierwsze twierdzenie danej teorii o większym stopniu trudności, które sprawia problem niedouczonym adeptom wiedzy i odsiewa osły z grona studentów. Termin pochodzi od Euklidesa, który określił nim 5 tezą I księgi Elementów, czyli rozumowanie pokazujące, że kąty przy podstawie trójkąta równoramiennego są przystające. Nikt, kto nie przeprowadzi samodzielnie tego rozumowania, nie może kontynuować nauki geometrii. Z niemieckiego Eselbrücke (ośli most) pochodzą terminy ezelbryk oraz bryk oznaczające gotowe opracowanie lektury lub rozwiązania zadania, czyli rzecz dla uczniów raczej ogłupiajacą. 

Zad. 3. Mikołaj Kopernik, Józef Maria Hoene-Wroński, Stefan Banach.

 

Powrót na górę strony