styczeń 2021

Zad. 1. Takim równaniem zwrócił się do obywateli pisarzy, poetów, krytyków, recenzentów, historyków literatury, socjologów i w ogóle pracowników pióra Julian Tuwim w tekście "Do obywateli pisarzy" będącym częścią "Księgi tajemnic magiomatematycznych" publikowanych cyklicznie w rubryce Cicer cum caule, czyli groch z kapustą. Panopticum i archiwum kultury, którą Tuwim prowadził w czasopiśmie "Problemy" w latach 1949-1953 (czyli aż do śmierci). Cykl ten został następnie wydany w formie książkowej w trzech częściach przez wydawnictwo „Czytelnik” (1958, 1959, 1963), a do druku przygotował go i opatrzył przedmową prof.  Józef Hurwic - fizykochemik, znany popularyzator nauki.

W odezwie "Do obywateli pisarzy" Tuwim stwierdził, że Nietrudno (łatwiej niż się wydaje) stwierdzić, że równanie podane w treści zadania oraz równanie 1+1 = 2 są w składzie i rezultacie identyczne. Pierwsze wygląda tylko strasznie groźnie i zawile, gdy drugie jest proste, jasne i skromne. Morał. Fakt, że 1+1=2 można (ale nie należy) wyrazić w sposób dziki i skomplikowany. I można inaczej... zwyczajnie... zrozumiale... To samo z pisaniem, obywatele pisarze! W ten sposób poeta wskazał na zawiły, pokrętny i w efekcie niezrozumiały sposób formułowania treści typowy dla socrealistycznej nowomowy.

Zad. 2. System TEX powstał na Uniwersytecie Stanforda w USA. Jego twórcą jest Donald Knuth, amerykański matematyk i informatyk. Bezpośrednią motywacją był fakt, że Knuth nie był zadowolony z wyglądu edytorskiego swojej (kultowej dziś) monografii The Art of Computer Programming (sztuka programowania) dotyczącej analizy algorytmów. Postanowił opracować wysokiej jakości system składu tekstu matematycznego. Pracę rozpoczął w 1977 i założył początkowo, że zajmie mu to najwyżej pół roku. To szacowanie okazało się błędne. Program został ukończony dopiero w 1985 (chociaż już wcześniej zostały udostępnione pliki źródłowe oprogramowania). Wtedy rozwój programu został zatrzymany (były jedynie poprawiane błędy), numer wersji został określony na 2.0. Knuth wyznaczył wówczas nagrodę pieniężną za każdy znaleziony w jego programie błąd (w 1985 jej wysokość wynosiła 1 cent i była co rok podwajana do 327 dolarów i 68 centów w 1989). W roku 1990 została opracowana wersja 3 systemu i od tego czasu kolejne podwersje oznaczane są kolejnymi dziesiętnymi przybliżeniami π (system nadal nie jest rozwijany, a wprowadzane są w nim wyłącznie poprawki przybliżające go do doskonałości), np. wersja opublikowana w 2014 miała numer 3.14159265. Knuth w swoistym testamencie polecił, aby z chwilą jego śmierci numer wersji określić jako π i nie dokonywać już żadnych zmian. TEX umożliwia nie tylko umieszczanie w tekście złożonych wzorów i rysunków, ale zawiera polecenia do tworzenia gotowych publikacji, np. automatyczne numerowanie równań, tworzenie indeksów i skorowidzów oraz tabel. Jest dziś powszechnie używany przez wszystkie prestiżowe wydawnictwa i czasopisma z zakresu nauk ścisłych.

Zad. 3. Pierwszy tekst w systemie TEX (wersja 0.8 przywieziona z USA na taśmie magnetofonowej w 1983 przez prof. Jana Madaya z UW) w języku polskim zapisał w kwietniu 1985 prof. Janusz Bień (lingwista komputerowy z UW). Był to fragment wiersza Juliana Tuwima "Nowe a skuteczne rymy" opublikowanego pierwotnie w rubryce Cicer cum caule, czyli groch z kapustą, w "Problemach" nr 10, 1949.

Głównym problemem był brak polskich znaków diakrytycznych, których Knuth nie przewidział. Więcej o historii polskiej wersji TEXa można przeczytać tutaj.