Językowe grzechy główne

Czy nie jest tak, że mianem "cyfra" określa się znak służący do zapisu liczby tylko w pozycyjnym systemie liczbowym? Wtedy np. znaków z rzymskiego systemu nie można nazwać cyframi.

Cyfry to wszelkie znaki używane do zapisywania liczb, niezależnie od tego, czy system zapisu jest pozycyjny, czy addytywny. To nie muszą być nawet znaki graficzne, a np. węzły (jak w inkaskim quipu), kamienie określonych kształtów (np. u Sumerów i Elamitów) czy nawet gesty (jak w języku Papuasów na Nowej Gwinei).

Dołączyłbym tu ułamki:
1/3 - czytaj "jedna część trzecia" a nie "jedna trzecia",
5/3 - czytaj "pięć części trzecich" a nie "pięć trzecich".
Tak czytając, wiemy, ile jest części.

Przecież w języku polskim są ustalone nazwy liczebników i nie można sobie wymyślać ich dowolnie. Nazwa "jedna trzecia" jest jednoznaczna i zrozumiała. Żadne "części" nie są tu potrzebne. We wszystkich językach europejskich ułamki czyta się podobnie, np. angielskie "one third" czy niemieckie "ein Drittel". Po co tu kombinować?

Dziwi mnie trochę fakt, że w artykule o poprawności językowej autor pisze: "Mówimy: (...) 5 kilo, bo to skrót od kilogramów". Oczywiście zdaję sobie sprawę z tego, że język ulega ciągłej wulgaryzacji, ale przyznanie przedrostkowi oznaczającemu "1000" rangi skrótu to wg mnie przesada. Gdy ktoś mówi: "Poproszę 5 kilo ziemniaków", to wyobrażam go sobie niosącego 5 tysięcy ziemniaków. Może gdyby sprzedawca spełnił prośbę klienta, ten więcej nie poprosiłby o warzywa w ten sposób... 

Nonsensem jest uznawanie jakiegoś zwrotu za poprawny, bo "wszyscy tak mówią" (tak jak stało się ze słynnym zwrotem "tu pisze", którym od niedawna zupełnie swobodnie można zastąpić zwrot "tu jest napisane"- czy nie jest precyzyjniej mówić, że "tu jest napisane, że tam pisze długopis"?).

Słowniki dopuszczają zamienne stosowanie terminów "ilość" i "liczba", a mimo to autor zaleca ich rozróżnianie. Niechże więc autor stanie w obronie "kilograma"!

Moja smutna refleksja jest taka: często zdarza się, że ludzie jednego dnia popełniają błąd językowy, a następnego dnia już go nie popełniają, szkoda tylko że rewolucja ta nie wynika z dokształcenia użytkownika języka, ale ze zmiany stanowiska Rady Języka Polskiego co do poprawności danego sformułowania.

Przyznanie jakiejś formie językowej statusu poprawnej odbywa się w taki mniej więcej sposób: kiedy zakorzeni się na tyle w języku, że znikoma część jego użytkowników zdaje sobie w ogóle sprawę, że kiedyś mówiło się inaczej, zostaje uznana za normę (ewentualnie początkowo za jej wariant). Na portalu podajemy, co jest uważane za poprawne przez językoznawców (którzy również często nie wypowiadają się wcale jednomyślnie). I właśnie językoznawcy zalecają jednak wciąż (np. "Słownik poprawnej polszczyzny" PWN czy prof. Jan Miodek) używanie słowa "liczba" przy rzeczach policzalnych, natomiast "kilo" definiowane jest (np. w słowniku internetowym PWN nawet bez kwalifikatora, że jest to forma potoczna) jako skrócona forma wyrazu "kilogram" i podawane są takie przykłady jej użycia, jak "kilo czegoś", "z dwoma kilo cukru".

Nie jestem za nieprzestrzeganiem reguł języka polskiego, jednak pamiętajmy, że istnieje coś takiego jak uzus językowy - często niepoprawna forma, lecz używana i zaakceptowana przez daną społeczność. Dlatego nie przesadzajmy z kilo :)

Ha, ha! Tego posta powyżej chyba nie pisał matematyk. Kompletnie nie wiadomo, o co w nim chodzi. Klasyczne "jestem za, a nawet przeciw". Skoro kilo jest poprawnym skrótem uznanym przez słowniki, to nie ma tu mowy o uzusie. A skoro Anonimowy zaleca, by "nie przesadzać z kilo", to raczej zachęca, czy zniechęca do jego używania? I bądź tu mądry...

Te uwagi językowe są w większości jak najbardziej prawdziwe. Można się też zgodzić z niektórymi kontrpropozycjami (kilo i kilogram, np.). Zabrakło mi w tej "suchej" liście poprawności językowej stwierdzenia pewnego dużo głębszego faktu. Matematyka, jak dotąd, nie zdołała zdefiniować tego, czym jest i czym się zajmuje, w odróżnieniu od szeregu innych nauk. Jest w naszej precepcji nauką, ponieważ istnieje taki mit i system edukacji go umacnia. W moim odczuciu matematyka jest bardziej sztuką i językiem niż czymkolwiek innym, podobnie jak muzyka. Zatem lista braków językowych w przedstawianiu matematyki uczniom, jest brakiem gramatyki języka zwanego matematyką. Chcę powiedzieć, że nie istnieją uznane reguły przedstawiania matematyki jako języka (wielość symboli i ich nadużywanie semantyczne, np.). Tu leży, moim zdaniem, prawdziwy problem związany z nauczaniem matematyki, źródło frustracji uczniów i ich niechęci, lęków i w konsekwencji ucieczki od matematyki. Zapominamy lub nic nie wiemy, o roli matematyki w szkole. Używamy jej raczej do eksterminowania nieudaczników. Dla większości ludzi umiejętność obliczania całki nie odgrywa żadnej roli w życiu codziennym. Jednak wszystko, czego się uczymy na lekcjach matematyki, służy także czemuś innemu niż zastosowania praktyczne. Lekcje matematyki rozwijają nasz mózg w kierunku logiki, dają mu (powinny...) pokarm mentalny i zwiększają jego "plastyczność". A właśnie te cechy umysłu są przydatne do rozwiązywania 99% procent problemów życia codziennego. Problemem zatem jest DYDAKTYKA matematyki przy braku spójnej gramatyki języka, którym ona jest i w poszanowaniu sztuki, którą ona jest, nie zaś sam język nauczyciela, ponieważ ten problem jest ukryty wśród innych, znacznie większych.

Nie ma chyba żadnego powodu, dla którego nauczyciel matematyki nie miałby się posługiwać poprawnie językiem polskim. Podobnie jak nie ma powodu, dla którego polonista nie miałby się posługiwać logicznym rozumowaniem. Poruszony w tekście problem dotyczy przecież elementarnej znajomości poprawnej polszczyzny, a nie jakiegoś abstrakcyjnego "języka matematyki", jak sugeruje mój przedmówca.

Czy ktoś jest w stanie zbudować teorię, która wyjaśni, dla jakich n przewodniczący Państwowej Komisji Wyborczej mówi "n milionów", a dla jakich "n miliony"? Dane eksperymentalne są następujące: 30 miliony, 17 milionów, 16 milionów, 7 miliony, 8 miliony.
Źródło: I video na stronie
http://www.tvn24.pl/0,1663693,0,1,pkw-komorowski-prezydentem,wiadomosc.h...

Obejrzałem nagranie i zauważyłem, że przynajmniej w ułamkach przewodniczący PKW jest konsekwentny. Mówi: 31 setne, 99 setne, 0-1 setne.

Nie mówiąc już o roku "dwutysięcznym dziesiątym".

Widać wyraźnie: jak jest "-naście" to milionów, poza tym są miliony. Szkoda tylko, że nie ma rozstrzygnięcia "15 setne" czy "15 setnych".

Niestety, teoria nie działa. Dostęp do większej liczby danych ujawnia:
3 miliony, 14 milionów, 12 miliony (tu teoria się sypie!), 6 miliony...
Źródło:
http://www.tvn24.pl/-1,1663892,0,1,jak-pkw-walczy-z-liczbami,wiadomosc.h...

Ze względu na mimo wszystko skąpe dane, teorię można łatwo modyfikować, np. "milionów" tylko dla -naście niepodzielnych przez 3.

Podobne zjawisko wystąpiło w fizyce. Skonfrontowani ze złożonością świata fizycy modyfikowali teorię. W końcu jednak zamienili ścisły determinizm na "determinizm" probabilistyczny. W naszym przypadku odpowiadałoby to teorii, że odpowiednia forma "miliony" czy "milionów" zależy od rzutu monetą.

Ułamki się skraca czy upraszcza?

Wg mnie ułamki się rozszerza albo skraca - w sensie mnożenia lub dzielenia licznika i mianownika przez tę samą liczbę różną od zera (choć logiczniej byłoby "rozszerzać i zwężać" albo "skracać i wydłużać"). Ale że upraszcza się wyrażenia arytmetyczne lub algebraiczne, to i ułamki (jako ich szczególny przypadek) można upraszczać - w sensie wykonania dowolnej operacji je upraszczającej, np. usunięcia niewymierności z mianownika (ciekawe, że są zadania typu "Uprość wyrażenie", a nigdy nie ma "Skomplikuj wyrażenie").