Matematyk laureatem Kolumba

26 marca 2012 Fundacja na rzecz Nauki Polskiej przyznała pięciu młodym badaczom stypendia "Kolumb" na sfinansowanie stażu podoktorskiego w zagranicznym ośrodku naukowym. W tej grupie znalazł się dr Marcin Sabok z Instytutu Matematycznego UWr. Wyjedzie na pół roku do Instytutu Badań Matematycznych im. Johna Fieldsa w Toronto (Kanada), gdzie będzie prowadził badania w grupie najwybitniejszych specjalistów w zakresie metody forcingu. Jest to już drugie wyróżnienie Fundacji Nauki Polskiej przyznane Sabokowi. W 2011 roku za swoje wyniki naukowe otrzymał stypendium "Start" w wysokości 28 000 zł.

Stypendia zagraniczne w ramach programu "Kolumb" otrzymują od 1995 roku wybitni młodzi uczeni, którzy zyskują w ten sposób możliwość pobytu od 6 do 12 miesięcy w najlepszych ośrodkach naukowych świata. Nabór stypendystów prowadzony był w latach 1995-2009 raz w roku, a od roku 2010 - dwa razy w roku. Wysokość stypendium to 3500 euro miesięcznie oraz ubezpieczenie i koszty podróży dla stypendysty i współmałżonka. Kandydaci są oceniani na podstawie dorobku naukowego i planu pracy, który zamierzają realizować w zagranicznym ośrodku. Istotnym kryterium jest również ranga naukowa tego ośrodka. Po zakończeniu stażu laureaci mogą ubiegać się o grant wspomagający (w wysokości 40 000 zł), który ma im ułatwić wykorzystanie zdobytej wiedzy i umiejętności podczas dalszej pracy naukowej w Polsce.

Na XIX edycję konkursu wpłynęły 102 wnioski. Oceniali je niezależni recenzenci z różnych dziedzin, którzy wyłonili 20 najlepszych kandydatów. Ta grupa spotkała się z jurorami osobiście. Ostatecznie w nagrodzonej piątce znaleźli się:

• dr Marcin Sabok - matematyk (Uniwersytet Wrocławski),
• dr inż. Grzegorz Cema - biotechnolog (Politechnika Śląska),
• dr Paweł Migasiewicz - historyk sztuki (Uniwersytet Warszawski),
• dr Tomasz Tiuryn - filozof (Uniwersytet Warszawski),
• dr Robert Zaleśny - chemik (Politechnika Wrocławska).

We wcześniejszych latach matematyk wrocławski tylko raz był laureatem tego stypendium. W 1999 roku była to dr Małgorzata Bogdan z PWr, która zajmuje się wykorzystaniem metod statystycznych w genetyce. W czasie półrocznego stażu w Department of Statistics, University of Washington w Seattle (USA) prowadziła w oparciu o metodę Monte Carlo analizę danych genetycznych mającą na celu lokalizację genów odpowiedzialnych za występowanie różnych chorób.

Urodził się we Wrocławiu w 1981 roku i w tym mieście odbył całą swoją edukację. Był uczniem SP 37 (przy ul. Sarbinowskiej), a następnie XV LO (ul. Wojrowicka). W 2000 roku był laureatem LI Olimpiady Matematycznej. Ukończył studia w Instytucie Matematycznym UWr, gdzie pod opieką prof. Janusza Pawlikowskiego obronił w 2005 roku pracę magisterską (nagrodzona w konkursie PTM im. Marcinkiewicza na najlepszą pracę studencką), a w 2009 roku - rozprawę doktorską. Zajmuje się logiką i teorią mnogości, a zwłaszcza metodami forcingu (których używa się do wykazania, że pewne twierdzenia są niezależne od aksjomatów teorii mnogości - nie da się ich ani udowodnić, ani obalić). W pracy doktorskiej "On Idealized Forcing" przedstawił rozwiązania kilku otwartych problemów, z których jeden czekał na rozstrzygnięcie 10 lat. Jego praca była jedną z 5 nominowanych do międzynarodowej Nagrody Banacha w 2011 roku.

Po doktoracie pracował przez pół roku w Instytucie Mittag-Lefflera w Sztokholmie, kolejny semestr spędził w Centrum Kurta Gödla w Wiedniu oraz na Uniwersytecie Illinois w Urbana-Champaign w USA, gdzie pracował z prof. Sławomirem Soleckim (także absolwentem IM UWr). W 2011 roku w Barcelonie na "Logic Colloquium" - jednej z najważniejszych konferencji z logiki matematycznej, wygłosił na zaproszenie organizatorów odczyt sesyjny. Przedstawione w nim wyniki ukażą się wkrótce w monografii wydanej w serii  "Cambridge Tracts in Mathematics".

Obecnie Marcin pracuje w Instytucie Matematycznym Polskiej Akademii Nauk w Warszawie, w zespole prof. Piotra Koszmidra, który zajmuje się zastosowaniami teorii mnogości w analizie funkcjonalnej. Jest w komitecie organizacyjnym konferencji „Trends in Set Theory”, która odbędzie się latem 2012 w Warszawie, jako wydarzenie satelitarne do Europejskiego Kongresu Matematycznego w Krakowie.

We wrześniu wyjedzie do Francji z serią wykładów dotyczących teorii mnogości, które wygłosi w Międzynarodowym Centrum Spotkań Matematycznych (CIRM) w Luminy koło Marsylii. Stypendium "Kolumb" przeznaczy natomiast na półroczny pobyt w Instytucie Badań Matematycznych im. Johna Fieldsa w Toronto, gdzie od października trwał będzie specjalny semestr tematyczny poświęcony forcingowi. Z tej okazji zjadą tam praktycznie wszyscy znaczący specjaliści z tej dziedziny.

Fundacja na rzecz Nauki Polskiej działa pod hasłem "Wspierać najlepszych, aby mogli stawać się jeszcze lepsi." W tym celu oprócz programu "Kolumb" przyznaje także stypendia i subsydia w ramach kilku innych programów:

• Mistrz (od 1998) - subsydia profesorskie wspierające wybitnych uczonych w celu zintensyfikowania prowadzonych prac lub podejmowania nowych kierunków badań; wrocławską laureatką była w 1999 roku prof. Ewa Damek z IM UWr, a w 2012 roku prof. Tadeusz Januszkiewicz z IM PAN
  
• Welcome (od 2008) - wsparcie projektów realizowanych przez wybitnych uczonych z zagranicy tworzących zespoły badawcze w Polsce
  
• Team (od 2008) - wsparcie projektów z udziałem studentów, doktorantów i uczestników staży podoktorskich realizowanych w najlepszych zespołach badawczych w Polsce
  
• Idee dla Polski (od 2009) - 6-letnie stypendia dla laureatów grantów badawczych Europejskiej Rady Nauki, którzy zamierzają realizować badania w Polsce
• Homing Plus (od 2010) - subsydia zachęcające młodych uczonych polskich pracujących za granicą do powrotu i pracy w kraju lub zachęcające uczonych zagranicznych do przyjazdu do Polski; laureatem był w 2010 roku informatyk z UWr Jarosław Byrka
• Pomost (od 2010) - granty dla naukowców wychowujących małe dzieci ułatwiające powrót do pracy naukowej oraz wspierające kobiety w ciąży pracujące naukowo
• Start (od 1993) - stypendia dla młodych uczonych stojących u progu kariery badawczej ale już mogących wykazać się sukcesami; wrocławskimi laureatami byli: w 1994 Grzegorz Stachowiak z IM UWr, w 1995 Jacek Zienkiewicz z IM UWr, w 1998 Andrzej Żuk z IM UWr, w 1999 Grzegorz Karch z IM UWr i Rafał Weron z IMiI PWr, w 2000 Jarosław Kędra z IM UWr i Tadeusz Kulczycki z IMiI PWr, w 2001 Piotr Kowalski z IM UWr, w 2002 Piotr Śniady z IM UWr, w 2003 Jan Dymara z IM UWr, w 2004 Dariusz Buraczewski z IM UWr, w 2005 Światosław Gal i Krzysztof Krupiński z IM UWr, w 2007 Anna Krystek z IM UWr, w 2008 Marcin Magdziarz z IMiI PWr, w 2009 Tomasz Jakubowski z IMiI PWr, w 2010 Jakub Gismatullin z IM UWr, w 2011 Marcin Sabok z IM UWr i Mateusz Kwaśnicki z IMiI PWr, który ponownie został laureatem w roku 2012 
• Międzynarodowe Projekty Doktoranckie (od 2008) - wsparcie jednostek współpracujących z partnerem zagranicznym przy realizacji studiów doktoranckich
• Kwerenda (od 2002) - finansowanie prowadzonych za granicą badań archiwistycznych, których celem jest poszukiwanie niedostępnych w Polsce materiałów źródłowych z zakresu nauk humanistycznych i społecznych
• Ventures (od 2008) - wsparcie innowacyjnych projektów mających zastosowanie w gospodarce, realizowanych przez studentów, absolwentów i doktorantów
• Monografie (od 2010) - wydawanie wyłanianych w konkursie, oryginalnych i wcześniej niepublikowanych prac z zakresu nauk humanistycznych i społecznych
• Wydawnictwa (od 1994) - dofinansowanie wydania wieloletnich dzieł seryjnych opracowywanych przez placówki naukowe dokumentujących dziedzictwo historyczne i cywilizacyjne Polski oraz mających zasadnicze znaczenie dla badania historii i kultury polskiej
• Konferencje (od 1996) - organizacja spotkań za imiennymi zaproszeniami w celu dyskusji nad ważnymi dla polskiego środowiska naukowego problemami nauki i edukacji
• Exterius (od 2009) - wsparcia inicjatyw o istotnym znaczeniu dla nauki w Polsce, które nie mogą być finansowane z innych źródeł
• Skills - dla laureatów i stypendystów FNP w celu doskonalenia kwalifikacji w zakresie zarządzania projektami i zespołami badawczymi, rozwoju umiejętności z zakresu komunikacji naukowej i kształtowania postaw proinnowacyjnych

FNP przyznaje również dwie nagrody:

• główna (nazywana "polskim Noblem") - przyznawana corocznie od 1992 roku w wysokości 200 000 zł za wybitne osiągnięcia w jednym z obszarów: nauki o życiu i o Ziemi, nauki chemiczne i o materiałach, nauki matematyczno-fizyczne i inżynierskie, nauki humanistyczne i społeczne; w 2001 roku laureatem tej nagrody został prof. Ludomir Newelski z IM UWr za prace w dziedzinie logiki matematycznej stanowiące przełom w teorii modeli i algebrze.
• Copernicus - przyznawana co 2 lata od 2006 roku w wysokości 50 000 euro dla najbardziej aktywnych uczestników polsko-niemieckiej współpracy naukowej.

Więcej o działalności Fundacji na rzecz Nauki polskiej można dowiedzieć się z jej strony domowej.