grudzień 2010 - kontrakty terminowe

Takie kontrakty zawierane są na giełdach towarowych. Za najprostsze giełdy towarowe można uznać zwyczajne targowiska, na których w dawnych czasach wymieniano jeden towar na inny, a w czasach nowszych sprzedawano i kupowano produkty, używając pieniędzy. Pierwszą giełdą towarową z prawdziwego zdarzenia była giełda w Amsterdamie, założona na przełomie XVI i XVII wieku. Obecnie największą na świecie giełdą towarową jest Chicago Board of Trade (CBOT), która powstała w 1848 roku.

Kontrakt terminowy jest umową, którą zawiera kupujący ze sprzedającym. Podaje się w niej rodzaj i ilość towaru, jego cenę oraz termin dostawy. Umowy takie zawiera się w celu zabezpieczenia się przed niekorzystną zmianą ceny danego towaru w przyszłości (tzn. sprzedający zabezpiecza się przed spadkiem, a kupujący przed wzrostem cen). Obecnie na giełdach handluje się nie tylko dostarczanymi towarami, ale także samymi kontraktami terminowymi. To znaczy, że kontrakt nie oznacza już zobowiązania do dostawy ustalonego towaru w danym terminie, ale sam jest przedmiotem handlu. Niektórzy inwestorzy na giełdzie w ogóle nie handlują towarami, tylko kupują lub sprzedają kontrakty terminowe.   

Przykład
Amerykański farmer McKinley uprawiający owies już na wiosnę myśli o tym, jak zabezpieczyć się przed spadkiem ceny ziarna w czasie żniw, kiedy jest go na rynku dużo. W marcu cena jednego buszla owsa wynosi 3,00 dolary (buszel jest jednostką objętości materiałów sypkich stosowaną w USA, przekraczającą nieznacznie 35 litrów). Farmer przewiduje, że w sierpniu zbierze 2000 buszli owsa. Aby zabezpieczyć aktualną cenę, sprzedaje w marcu kontrakt terminowy na 2000 buszli owsa z ceną 2,90 dolara za buszel i z terminem dostawy na sierpień. Jeśli w sierpniu cena owsa spadłaby do 2,50 dolara za buszel, to McKinley, sprzedając wtedy swoje zboże, zarobi na tym 2000·2,50 = 5000 dolarów, natomiast ze sprzedaży kontraktu terminowego dostanie w sierpniu jeszcze 2000·(2,90 - 2,50) = 2000·0,40 = 800 dolarów. W sumie zarobi 5800 dolarów. Gdyby miał 2000 buszli owsa już w marcu i sprzedał je wtedy po 3,00 dolary za buszel, to zarobiłby 6000 dolarów. Strata, jaką poniósłby z powodu spadku cen owsa, wynosi zatem 200 dolarów, choć mogła wynieść 1000 dolarów, gdyby nie zabezpieczył się kontraktem terminowym.

[koniec wykładu dla SP]

Przy kupnie lub sprzedaży  kontraktu terminowego może być wymagane złożenie depozytu zabezpieczającego, na poczet realizacji zakontraktowanej transakcji. Depozyt ten jest zwykle ustalany jako pewien procent wartości kontraktu, czyli dany procent iloczynu ceny i ilości towaru, o którym mowa w kontrakcie. Te pieniądze są zamrożone w trakcie trwania kontraktu, dlatego przy obliczaniu zysku z kontraktów terminowych trzeba uwzględnić stratę, jaką ponosi się składając depozyt, który w tym samym czasie można by zainwestować lub włożyć na lokatę terminową w banku.

Z kolei osoby, które chcą kupić jakiś towar i zabezpieczają się kontraktem terminowym, powinny uwzględnić w rozliczeniu koszty składowania towaru w magazynach, w przypadku gdyby kupiły dany towar od razu, a nie po upływie terminu kontraktu.

Zadanie 1. 1 VIII inwestor January kupił kontrakt terminowy na 200 ton rzepaku w cenie 1327 zł za tonę. Realizacja kontraktu ma nastąpić za dwa miesiące. Jeśli 30 IX cena rzepaku wyniesie 1322 zł, to ile zarobi lub straci na tym kontrakcie January?

Zadanie 2. Rolnik Franciszek po zakończeniu żniw kukurydzianych w listopadzie planuje zebrać 100 ton kukurydzy. Chciałby ją sprzedać po cenie nie niższej niż 500 zł za tonę. 1 IX sprzedał więc trzymiesięczny kontrakt terminowy w celu zabezpieczenia takiej właśnie ceny sprzedaży. Co się stanie, jeśli 30 XI cena kukurydzy wyniesie 595 zł za tonę?

Zadanie 3. Młynarz Maurycy posiada zapas pszenicy potrzebny do produkcji mąki, który wystarczy mu do końca stycznia. Na dalszą produkcję potrzebuje jeszcze 800 ton pszenicy, ale nie wie, czy kupić ją zaraz po żniwach na początku września, gdy jest tania i kosztuje 545 zł za tonę, czy dopiero pod koniec stycznia, gdy opróżni magazyny, ale wtedy cena pszenicy może wzrosnąć. Zaproponuj Maurycemu, jaki kontrakt powinien kupić we wrześniu, aby zabezpieczyć się przed styczniową podwyżką cen?

Zadanie 1. 1 VIII inwestor January kupił kontrakt terminowy na 200 ton rzepaku w cenie 1327 zł za tonę. Realizacja kontraktu ma nastąpić za rok. Wysokość depozytu zabezpieczającego, jaki musi złożyć January, to 9 % wartości kontraktu. Jeśli po roku cena rzepaku wyniesie 1322 zł za tonę, to ile zarobi lub straci na tym kontrakcie January? Uwzględnij w rozliczeniu zysk, jaki przyniosłaby lokata bankowa równa depozytowi zabezpieczającemu, jeśli wysokość efektywnej stopy procentowej z kapitalizacją roczną w banku, którego January jest stałym klientem, wynosi 4%.

Zadanie 2. Rolnik Franciszek po zakończeniu żniw kukurydzianych w listopadzie planuje zebrać 100 ton kukurydzy. Chciałby ją sprzedać po cenie nie niższej niż 500 zł za tonę. 30 XI poprzedniego roku sprzedał więc roczny kontrakt terminowy w celu zabezpieczenia takiej właśnie ceny sprzedaży. Wysokość depozytu zabezpieczającego, jaki musi złożyć Franciszek, to 10 % wartości kontraktu. Wysokość efektywnej stopy procentowej z kapitalizacją roczną w banku, którego Franciszek jest stałym klientem, wynosi 5%. Co się stanie, jeśli 30 XI już po żniwach cena kukurydzy wyniesie 595 zł za tonę?

Zadanie 3. Młynarz Maurycy posiada zapas pszenicy potrzebny do produkcji mąki, który wystarczy mu do końca lutego. Na dalszą produkcję potrzebuje jeszcze 800 ton pszenicy, ale nie wie, czy kupić ją zaraz po żniwach na początku września, gdy jest tania i kosztuje 545 zł za tonę, czy dopiero w lutym, gdy opróżni magazyny, ale wtedy cena pszenicy może wzrosnąć. Jeśli 28 II cena tony pszenicy wyniesie 610 zł, to o ile mniej straci Maurycy dzięki kupnie 1 IX półrocznego kontraktu terminowego z ceną 545 zł za tonę? Wysokość depozytu zabezpieczającego, jaki musi złożyć Maurycy, to 10% wartości kontraktu, a wysokość nominalnej stopy procentowej z kapitalizacją półroczną w banku, którego Maurycy jest stałym klientem, wynosi 5%.

Zadanie 1. 1 VIII inwestor January kupił kontrakt terminowy na 200 ton rzepaku w cenie 1327 zł za tonę. Realizacja kontraktu ma nastąpić za dwa miesiące. Wysokość depozytu zabezpieczającego, jaki musi złożyć January, to 9% wartości kontraktu. Jeśli 30 IX cena rzepaku wyniesie 1322 zł za tonę, to ile zarobi lub straci na tym kontrakcie January? Uwzględnij w rozliczeniu zysk, jaki przyniosłaby lokata bankowa równa depozytowi zabezpieczającemu, jeśli wysokość nominalnej stopy procentowej z kapitalizacją miesięczną w banku, którego stałym klientem jest January, wynosi 4%. 

Zadanie 2. Rolnik Franciszek po zakończeniu żniw kukurydzianych w listopadzie planuje zabrać 100 ton kukurydzy. Chciałby ją sprzedać po cenie nie niższej niż 500 zł za tonę. 1 IX sprzedał więc trzymiesięczny kontrakt terminowy w celu zabezpieczenia takiej właśnie ceny sprzedaży. Wysokość depozytu zabezpieczającego, jaki musi złożyć Franciszek, to 10 % wartości kontraktu. Wysokość nominalnej stopy procentowej z kapitalizacją miesięczną w banku, którego Franciszek jest stałym klientem, wynosi 5%. Co się stanie, jeśli 30 XI cena kukurydzy wyniesie 595 zł za tonę? 

Zadanie 3. Młynarz Maurycy posiada zapas pszenicy potrzebny do produkcji mąki, który wystarczy mu do końca stycznia. Na dalszą produkcję potrzebuje jeszcze 800 ton pszenicy, ale nie wie, czy kupić ją zaraz po żniwach na początku września, gdy jest tania i kosztuje 545 zł za tonę, czy dopiero pod koniec stycznia, gdy opróżni magazyny, ale wtedy cena pszenicy może wzrosnąć. Jeśli 31 I cena tony pszenicy wyniesie 610 zł, to o ile mniej straci Maurycy dzięki kupnie 1 IX pięciomiesięcznego kontraktu terminowego z ceną 545 zł za tonę? Wysokość depozytu zabezpieczającego, jaki musi złożyć Maurycy, to 10% wartości kontraktu, a wysokość nominalnej stopy procentowej z kapitalizacją miesięczną w banku, którego Maurycy jest stałym klientem, wynosi 5%. W rozliczeniu uwzględnij koszt magazynowania tony zboża przez miesiąc w wysokości 2 zł, gdyby Maurycy zdecydował się kupić pszenicę 1 IX.