maj 2015 - płatności obszarowe

Jednym z elementów wspólnej polityki rolnej Unii Europejskiej są płatności obszarowe przyznawane rolnikom. Celem ich powstania było zapewnienie Europie samowystarczalności w zakresie żywności. W roku 2015 polscy rolnicy po raz pierwszy mogli ubiegać się o płatności obszarowe (w terminie do 15 czerwca) w ramach budżetu UE na lata 2014-2020. Zasady przyznawania dopłat uległy dużym zmianom w porównaniu z poprzednim okresem 2007-2013. 

Główną płatnością jest jednolita płatność obszarowa (JPO), która przysługuje do gruntów rolnych na których jest prowadzona działalność rolnicza, a obszar jednego gospodarstwa jest nie mniejszy niż 1 ha lub kwota płatności jest nie mniejsza niż 200 euro. Do JPO kwalifikują się: grunty orne - uprawiane w celu prowadzenia produkcji roślinnej, trwałe użytki zielone (TUZ) - łąki i pastwiska, które nie były objęte płodozmianem przez okres 5 lat wstecz lub dłużej, uprawy trwałe - sady, szkółki, plantacje drzewek bożonarodzeniowych lub zagajniki o krótkim okresie zbioru drewna np. wierzba energetyczna.

Płatność dodatkowa przysługuje do tych samych gruntów co JPO, ale tylko w zakresie powierzchni od 3,01 ha do 30 ha, czyli można ją dostać maksymalnie tylko do 27 ha na jedno gospodarstwo. Zabronione jest sztuczne dzielenie gospodarstw, np. pomiędzy członków rodziny rolnika.

Płatność dla młodych rolników przysługuje do tych samych gruntów co JPO i należy się rolnikom, którzy nie przekroczyli 40 lat (tzn. nie ukończyli 41 roku życia) i prowadzą gospodarstwo rolne nie dłużej niż 5 lat. Wpłacana jest tylko do powierzchni nie większej niż 50 ha.

Płatności związane z powierzchnią upraw przysługują do: buraków cukrowych, ziemniaków skrobiowych i pomidorów. Wymagana jest umowa na odbiór plonów od rolnika przez zakład przetwórczy. Płatności te przysługują również do: owoców miękkich (truskawek i malin), chmielu (tylko w rejonach lubelskim, wielkopolskim i dolnośląskim), roślin wysokobiałkowych (bób, bobik, ciecierzyca, fasola, groch, soczewica, soja, łubin, peluszka, seradela, wyka, koniczyna, komonica, esparceta, lucerna, lędźwian i nostrzyk) - tylko do 75 ha, lnu i konopi włóknistych - tylko odmiany o zawartości do 0,2% tetrahydrokannabinolu THC w suchej masie. Te uprawy nie wymagają podpisania umowy z przetwórcą. Wszystkie uprawy muszą zajmować obszar większy niż 0,1 ha.

Płatności związane z hodowlą zwierząt przysługują do: bydła - maksymalnie 30 sztuk w wieku do 2 lat, nie można zgłosić mniej niż 3 sztuk, krów - maksymalnie 30 sztuk w wieku powyżej 2 lat, nie można zgłosić mniej niż 3 sztuk, owiec starszych niż rok, nie można zgłosić mniej niż 10 sztuk, kóz - starszych niż rok, nie można zgłosić mniej niż 5 sztuk. Wiek zwierzęcia ustala się na dzień 15 maja 2015 roku.

Szacunkowe stawki niektórych z powyższych płatności podaje poniższa tabela. Są one wyrażone w euro, ponieważ kurs przerachunkowy euro do złotówki zostanie podany dopiero we wrześniu. Stawki te mogą ulec zmianie, ponieważ ich kwoty są ustalone dla każdego rodzaju płatności i jeśli w danej grupie zgłosi się więcej rolników, zgłoszonych będzie więcej hektarów lub więcej zwierząt, to stawki ulegną zmniejszeniu.

Do dopłat nie kwalifikują się obszary gospodarstwa zajęte przez budynki, place manewrowe i utwardzone drogi. Nie kwalifikują się też obszary lasów, chyba że są to zalesienia poczynione w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007-2013, ale nimi nie będziemy się zajmowali.

Przykład 1. Oblicz wysokość dopłat przysługujących młodemu rolnikowi w 2015 roku, który uprawia 2 ha owsa, 1 ha ziemniaków skrobiowych, na które ma podpisaną umowę z zakładem produkcji krochmalu oraz posiada 4 roczne jałówki, które pasą się na łące o powierzchni 2 ha.
Rozwiązanie. Rolnik ten posiada łącznie 5 ha gruntów rolnych uprawnionych do dopłat. Dostanie on JPO w wysokości 107·5 = 535 euro, płatność dodatkową w wysokości 40,4·2 = 80,8 euro, płatność dla młodych rolników w wysokości 59,8·5 = 299 euro, płatność do bydła w wysokości 69·4 = 276 euro i płatność do powierzchni upraw ziemniaków skrobiowych w wysokości 400·1 = 400 euro. Łącznie daje to 535+80,8+299+276+400 = 1590,80 euro unijnych dopłat.

[koniec wykładu dla SP]

Rolnikowi z powyższego przykładu może jeszcze przysługiwać płatność dla obszarów z ograniczeniami naturalnymi  lub innymi szczególnymi ograniczeniami (ONW). Są cztery rodzaje obszarów ONW: górski z płatnością 450 zł/ha, nizinny I - płatność 179 zł/ha, nizinny II - płatność 264 zł/ha i specyficzny - płatność 264 zł/ha. ONW jest płatnością degresywną, to znaczy, że jej wysokość maleje wraz ze wzrostem powierzchni gospodarstwa. Przysługuje ona do powierzchni kwalifikującej się do JPO i wynosi: dla obszaru od 1 do 25 ha 100% stawki, dla obszaru od 25,01 do 50 ha 50% stawki, dla obszarów od 50,01 do 75 ha 25% stawki, a powyżej 75 ha w ogóle nie przysługuje. W celu ujednolicenia kwot przyjmujemy dla płatności ONW kurs 1 zł = 0,25 euro.

Przykład 2. Oblicz w euro wysokość płatności ONW typu górskiego dla gospodarstwa uprawiającego owies na powierzchni 80 ha.
Rozwiązanie. Płatność ta wyniesie 450·25+450·0,5·25+450·0,25·25+450·0·5 = 11250+5625+2812,5 = 19687,50 zł, co daje 19687,5·0,25 = 4921,875 ≈ 4921,88 euro.

Całkowitą nowością w 2015 roku jest płatność za zazielenienie. Związana ze spełnieniem przez rolnika pewnych warunków prośrodowiskowych. Wynosi 71,80 euro/ha i przysługuje do powierzchni kwalifikującej się do JPO. Warunki konieczne do spełnienia to: dywersyfikacja upraw, zakaz zaorywania TUZ i utrzymywanie obszarów proekologicznych EFA (ang. Ecological Focus Area tzn. obszary o szczególnym znaczeniu ekologicznym). Obowiązek zróżnicowania upraw dotyczy rolników, którzy posiadają co najmniej 10 ha gruntów ornych. W przypadku posiadania od 10 do 30 ha gruntów ornych należy uprawiać na nich minimum 2 uprawy, przy czym uprawa główna nie powinna zajmować więcej niż 75% gruntów. W przypadku posiadania powyżej 30 ha wymagane są minimum 3 uprawy, przy czym główna nie może zajmować więcej niż 75% gruntów, a dwie najważniejsze uprawy nie mogą zajmować łącznie więcej niż 95% gruntów ornych. Utrzymywanie obszarów EFA dotyczy rolników posiadających ponad 15 ha gruntów ornych, przy czym EFA powinno stanowić 5% powierzchni gruntów ornych w gospodarstwie (są to np. grunty ugorowane, żywopłoty, miedze śródpolne, drzewa wolnostojące, oczka wodne, rowy, strefy buforowe, a także uprawy wiążące azot z powietrza czyli np. groch lub koniczyna). Obszary EFA są mniej lub bardziej cenne dla środowiska, dlatego mają współczynniki przez które mnoży się ich powierzchnie i dopiero tak skorygowana powierzchnia musi stanowić 5% gruntów ornych gospodarstwa. Na przykład uprawy wiążące azot mają współczynnik 0,7, stąd 1 ha koniczyny białej liczy się tylko jako 0,7 ha do obszarów EFA. Z obowiązku spełnienia warunków związanych z dopłatą za zazielenienie zwolnione są gospodarstwa ekologiczne i rolnicy mający mniej niż 10 ha gruntów ornych. Natomiast z obowiązku utrzymywania obszarów EFA zwolnieni są rolnicy u których TUZ stanowią ponad 75% gruntów rolnych, które nie są większe niż 30 ha.

Istnieją jeszcze inne płatności: do tytoniu, dla małych gospodarstw rolnych, rolno-środowiskowo-klimatyczne, ekologiczne i wypłata pomocy na zalesianie, którymi nie będziemy się zajmowali.

Zadanie 1. Pięćdziesięcioletni rolnik Maurycy uprawia bób, pszenicę ozimą i rzepak ozimy. Plan jego gruntów przedstawia poniższy rysunek. Oblicz wysokość przysługujących mu płatności obszarowych w 2015 roku.

Zadanie 2. Młody, początkujący rolnik Franciszek posiada 4 czteroletnie krowy, osiem trzyletnich owiec, 5 ha łąki i 2 ha gruntu ornego. Co powinien uprawiać na tych 2 ha, aby uzyskać jak najwyższe płatności? Ile one wyniosą?

Zadanie 3. Rolnik Tadeusz uprawia 1 ha pszenicy jarej, 2,5 ha lnu, po 0,5 ha truskawek i malin, 1,5 ha ciecierzycy, 1 ha pomidorów, 2 ha chmielu, 3 ha buraków cukrowych, 1 ha kukurydzy i 2 ha ziemniaków skrobiowych. Tadeusz mieszka w powiecie kłodzkim, na wszystko co wyprodukuje ma podpisane umowy na odbiór z zakładami przetwórczymi. Tadeusz ma 3 razy więcej lat niż hektarów pola. Jaką kwotę płatności dostanie w 2015 roku?

Zadanie 1. Trzydziestoletni rolnik gospodarujący przez piątą część swojego życia na obszarze ONW typu górskiego uprawia 100 ha żyta, 50 ha owsa i wypasa 200 sztuk bydła na 451 ha pastwisk będących TUZ. Jaką kwotę płatności dostanie w 2015 roku?

Zadanie 2. Sporządź wykres średniej płatności obszarowej przypadającej na jeden hektar dla przedziału od 1 do 50 ha, uwzględniając tylko JPO i płatność dodatkową.

Zadanie 3. Rozważmy gospodarstwo o powierzchni 100 ha gruntów ornych. W jakim przedziale powinna mieścić się uprawa główna, a w jakim druga i trzecia co do wielkości, aby spełniony był obowiązek dywersyfikacji upraw?

Zadanie 1. Trzydziestoletni rolnik Maurycy po raz pierwszy składa wniosek o przyznanie płatności obszarowych w 2015 roku. Plan jego gruntów przedstawia poniższy rysunek. Gospodarstwo Maurycego położone jest na obszarze ONW typ nizinny II. Oblicz wysokość przysługujących mu płatności obszarowych w 2015 roku.

Zadanie 2. Sporządź wykres przedstawiający wysokość największych możliwych płatności obszarowych w zależności od powierzchni gospodarstwa w przedziale od 0 do 100 ha.

Zadanie 3. Młody rolnik uprawiający 10 ha truskawek, 10 ha pszenicy ozimej, 10 ha pszenżyta ozimego, 10 ha rzepaku ozimego i 10 ha żyta, dopiero na wiosnę dowiedział się o płatności za zazielenienie. Spełnia on obowiązek dywersyfikacji upraw, ale nie spełnia obowiązku utrzymania obszarów EFA. Postanowił zniszczyć część najmniej dochodowej uprawy żyta dającej zysk 80 zł/ha (bez uwzględnienia płatności), niszcząc zboże herbicydem totalnym w celu uzyskania ugoru. Powierzchnia ugoru posiada współczynnik 1. Jaki obszar żyta powinien zamienić na ugór? Jaką kwotę płatności dostałby przed tą operacją, a ile po niej? Ile straci, niszcząc żyto? Czy ta operacja jest dla niego korzystna?