styczeń 2012 - GPW

Giełda papierów wartościowych (GPW) to miejsce, w którym dokonuje się kupna i sprzedaży akcji i obligacji. Obrotu papierami wartościowymi na giełdzie dokonują maklerzy giełdowi (popularnie kojarzeni jako ludzie w czerwonych szelkach) w imieniu swoich klientów zwanych inwestorami. Klientami maklerów są osoby lub instytucje, które posiadają papiery wartościowe i chcą je sprzedać lub chcą je dopiero kupić. Za swoje usługi biura maklerskie pobierają prowizję stanowiącą ustalony procent od wartości każdej transakcji. Firmy, osoby lub instytucje wypuszczające na rynek papierów wartościowych akcje lub obligacje nazywamy emitentami.

Akcje to papiery wartościowe wyemitowane przez pewną firmę działającą jako spółka akcyjna. Posiadacz akcji nazywa się akcjonariuszem firmy. Posiadanie akcji daje prawo własności określonej części majątku firmy, a ponadto daje prawo głosowania na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy nad istotnymi dla firmy sprawami oraz prawo udziału w podziale zysków spółki, czyli prawo do dywidendy. Jest to część zysku netto spółki akcyjnej przeznaczona na wypłatę dla akcjonariuszy, przypadająca na jedną akcję. Zysk netto jest to kwota wypracowana przez firmę w ciągu roku pomniejszona o zapłacone podatki i inne zobowiązania płatnicze. Część tego zysku spółka przeznacza zazwyczaj na inwestowanie we własny rozwój, a część na wypłatę dywidendy dla akcjonariuszy. O tym, jaka część zysku zostanie przeznaczona na każdy z tych celów, decydują w głosowaniu sami akcjonariusze.

Obligacja to zobowiązanie pewnej firmy, osoby lub instytucji do wypłacenia jej posiadaczowi określonej kwoty pieniędzy (najczęściej ceny początkowego zakupu obligacji powiększonej o odsetki) w określonym czasie. Właściciel obligacji nazywa się obligatariuszem danej osoby lub instytucji. Obligacje wydają najczęściej: Skarb Państwa, władze miasta lub przedsiębiorstwa, gdy chcą w krótkim czasie zebrać pieniądze na jakiś cel. W przeciwieństwie do akcji, obligacja nie daje żadnych dodatkowych uprawnień (np. prawa własności, udziału w zyskach czy prawa głosu).   

Giełdy papierów wartościowych działają w największych miastach świata, przeważnie w stolicach krajów. W Polsce jedyna taka giełda działa w Warszawie od 1991 roku.

Przykład 1. Inwestor kupił na giełdzie 100 akcji spółki ALPHA SA w cenie 12 zł, a po miesiącu sprzedał wszystkie w cenie 13,50 zł. Ile zarobił na tych transakcjach, jeśli jego biuro maklerskie pobiera prowizję w wysokości 5% wartości każdej transakcji?
Rozwiązanie. Inwestor kupił akcje za 100·12 = 1200 zł. Prowizja od tej transakcji wyniosła 5/100·1200 = 60 zł. Wydał więc w sumie 1260 zł. Natomiast sprzedał akcje za 100·13,50 = 1350 zł i zapłacił prowizję w wysokości 5/100 ·1350 = 67,50 zł. Zarobił więc 1350 - 1260 - 67,50 = 22,50 zł.

Przykład 2. Spółka BETHA SA przeznaczy na wypłatę dywidendy dla akcjonariuszy cały swój zysk netto za zeszły rok równy 22 mln zł. Ile pieniędzy otrzyma z tej wypłaty Jan Kowalski, który zakupił pakiet 10 akcji spośród 2 000 000 wyemitowanych?
Rozwiązanie. Wypłata przypadająca na jedną akcję, to 22 000 000:2 000 000 = 11 zł.  Pan Kowalski otrzyma zatem 110 zł.

Na giełdzie zdarza się, że po jakimś czasie od emisji cena akcji danej firmy staje się bardzo wysoka. Z jednej strony to dobrze, gdy ceny akcji rosną, ale z drugiej strony utrudnia to obrót akcjami, gdyż nie mogą ich kupić inwestorzy dysponujący niewielkim kapitałem. To zjawisko nazywa się zmniejszeniem płynności akcji. Zarządowi firmy zależy, aby jej akcje kupowali drobni inwestorzy, bo jest ich dużo i w sumie dysponują znacznymi kwotami, a poza tym łatwiej wtedy uniknąć zgromadzenia większości akcji (a więc i większości głosów na zgromadzeniu akcjonariuszy) w jednym ręku, czyli łatwiej zapobiec przejęciu firmy np. przez konkurencję. W takiej sytuacji spółka może dokonać tzw. splitu akcji (po angielsku split oznacza podział). Polega on na zmniejszeniu wartości nominalnej jednej akcji przez zastąpienie starych akcji nowymi o mniejszej wartości nominalnej, ale takiej samej wartości łącznej, np. każda stara akcja w cenie 30 zł jest zastępowana trzema nowymi w cenie 10 zł.

Przykład 3. Spółka GAMMA SA postanowiła dokonać splitu swoich akcji, gdy cena jednej osiągnęła 500 zł. Zarząd chciałby, aby jedna akcja kosztowała 10 zł. Jak powinien wyglądać split akcji tej firmy?
Rozwiązanie. Spółka powinna zastąpić jedną starą akcję o wartości 500 zł pięćdziesięcioma nowymi o wartości 10 zł. 

[koniec wykładu dla SP]

W Polsce od zysków uzyskanych z giełdy należy zapłacić podatek od dochodów kapitałowych w wysokości 19% (zwany podatkiem Belki od nazwiska byłego ministra finansów Marka Belki - późniejszego premiera RP, a obecnie prezesa NBP - który go wprowadził w roku 2001). Do kosztów uzyskania tego przychodu (które odlicza się od podstawy opodatkowania) wlicza się koszt nabycia papieru wartościowego, opłaty pobierane przez biuro maklerskie, odsetki od kredytu zaciągniętego na zakup akcji i inne opłaty związane z obrotem danymi papierami wartościowymi, np. opłatę za dostęp do notowań giełdowych).

Przykład 4. Inwestor kupił 100 akcji firmy DELTHA SA w cenie 22 zł, a następnego dnia sprzedał je wszystkie akcje po 23 zł. Jaki podatek zapłaci od tej inwestycji, jeśli biuro maklerskie pobiera prowizję w wysokości 1% od każdej transakcji, a innych kosztów związanych z obrotem tymi akcjami inwestor nie poniósł?
Rozwiązanie. Inwestor kupił akcje za 100·22 = 2200 zł. Prowizja wyniosła 22 zł. Ze sprzedaży akcji uzyskał 100·23 = 2300 zł. Prowizja wyniosła 23 zł. Zysk z obrotu tymi akcjami wyniósł  2300 - 2200 - 22 - 23 = 55 zł. Należny podatek to 19%·55 = 10,45 zł. 

Zadanie 1. Pan Krzysztof kupił na początku roku na giełdzie 100 akcji firmy KRACH SA w cenie 40 zł. Pod koniec roku potrzebował pilnie gotówki i sprzedał zakupione akcje w cenie równej 1/10 ceny zakupu. Jego biuro maklerskie pobiera 1% prowizji za każdą transakcję. Ile pieniędzy stracił pan Krzysztof na akcjach firmy KRACH SA?

Zadanie 2. Firma CZYSTY ZYSK SA osiągnęła w poprzednim roku zysk netto w wysokości 120 mln zł, z czego połowa ma być przeznaczona na wypłatę dywidendy dla akcjonariuszy. Ile pieniędzy otrzyma z tego tytułu pan Krzysztof, który posiada pakiet 100 akcji spośród 50 mln wyemitowanych przez CZYSTY ZYSK?

Zadanie 3. Cena akcji firmy RE-AKCJA SA osiągnęła na giełdzie 2000 zł. Zarząd postanowił dokonać splitu akcji w celu zwiększenia ich płynności. W tym celu w miejsce jednej starej akcji pojawi się 50 nowych. Ile nowych akcji powinna wyemitować RE-AKCJA, jeśli dotychczas w obrocie giełdowym było 50 000 akcji tej spółki? Jaka będzie cena nowych akcji?

Zadanie 1. Cena akcji firmy AKACJA SA wzrosła z 12,55 zł w dniu 31.12.2010 do 13,68 zł w dniu 31.12.2011. Ile zarobił inwestor, który kupił 1000 akcji tej firmy w Sylwestra 2010 i sprzedał po roku? Uwzględnij 3% prowizję maklerską od każdej transakcji i podatek należny skarbowi państwa.

Zadanie 2. Firma CZYSTY ZYSK SA wypracowała w poprzednim roku 256 mln zysku netto. Na zebraniu akcjonariuszy postanowiono, że 95% tej kwoty zostanie przeznaczone na budowę nowej linii produkcyjnej, a reszta - na wypłatę dywidendy. Jaki zysk z dywidendy osiągnie akcjonariusz posiadający pakiet 22 000 akcji z 30 milionów wyemitowanych przez CZYSTY ZYSK, jeśli przed wypłatą dywidendy spółka odprowadza od niej w imieniu akcjonariuszy podatek od dochodów kapitałowych?

Zadanie 3. Bank Inwestycyjny kupił na giełdzie akcje firm ALFA SA i OMEGA SA, lokując w nich łącznie kwotę 100 000 zł. Po roku zysk brutto z tej inwestycji (tzn. bez uwzględniania kosztów obrotu akcjami) wyniósł 8%. W ciągu tego roku wartość akcji ALFY wzrosła o 15%, a OMEGI zmalała o 10%. Jaką kwotę bank zainwestował w akcje każdej ze spółek?

Zadanie 1. Pewien inwestor chce kupić na giełdzie 400 akcji firmy OMEGA SA, bez względu na cenę. Oferty sprzedaży akcji OMEGI są następujące: 150 akcji w cenie 40 zł, 100 akcji w cenie 38 zł, 200 akcji w cenie 41 zł i 100 akcji w cenie 39 zł. Biuro maklerskie zrealizuje zakup tak, aby wykonać zamówienie, płacąc za akcje jak najniższą cenę i pobierze 5% prowizji od transakcji. Jaka będzie średnia cena zakupu akcji OMEGI i ile będzie kosztowała inwestora ta transakcja? Co by było, gdyby inwestor złożył podobne zlecenie z górnym limitem ceny 39 zł? A co, gdyby górny limit wynosił 40 zł z zastrzeżeniem "kupuję wszystko albo nic"? 

Zadanie 2. Cena akcji firmy EPSILON SA zmieniła się z 23,30 zł na początku 2010 roku na 24,39 zł na koniec roku. Na początku 2010 roku inwestor kupił 400 akcji EPSILONA, które na koniec roku sprzedał. Prowizja pobierana przez biuro maklerskie wynosi 1% wartości każdej transakcji. Jaki był zysk netto (tzn. po odliczeniu kosztów obrotu akcjami i należnych podatków) inwestora z tej transakcji? Czy zysk z tej inwestycji przewyższył poziom inflacji, która w 2010 roku wynosiła 2,6%?

Zadanie 3. Cena akcji firmy CZYSTY ZYSK SA wzrosła z 10,20 zł w dniu 1.01.2011 do 11,40 zł w dniu 31.12.2011. Czy inwestorowi opłacało się kupić na początku roku 10 000 akcji CZYSTEGO ZYSKU za pieniądze z kredytu, którego roczna stopa procentowa wynosi 10%? Jaką stratę lub zysk netto (tzn. po uwzględnieniu 0,5% prowizji biura maklerskiego i podatków należnych skarbowi państwa) przyniosła ta inwestycja?

W tym miesiącu 3 punkty zdobyli: Adam Gawlik SP 28 Wałbrzych, Anna Górska SP 2 Olesno, Joanna Lisiowska KSP Warszawa, Karolina Litwin PSP Mieroszów, Patrycja Łukasik PSP Mieroszów, Bartosz Mekarski SP Ciechów, Marek Mieniek SP 4 Bolesławiec, Aleksandra Piasecka KSP Oleśnica, Igor Rosiak SP 28 Wałbrzych, Mateusz Rzepecki SP 91 Wrocław i Andrzej Turko SP Optimum Wrocław.

2 punkty otrzymał Wojciech Henik PSP Mieroszów.

1 punkt uzyskał Aleksander Cząstkiewicz-Trawiński.

Pozostałym uczestnikom punktów w tym miesiącu nie przyznano.

Po czterech miesiącach Ligi z wynikiem 12 pkt. prowadzi: Joanna Lisiowska KSP Warszawa.

W tym miesiącu 3 punkty zdobyli: Daria Bumażnik GM 1 Jelenia Góra, Liwia Ćwiek GM 2 Złotoryja, Krzysztof Danielak GM 1 Jelenia Góra, Izabela Domaracka GM 2 Wołów, Anna Łeń GM 1 Łódź, Barbara Piasecka GM 3 Oleśnica, Aleksandra Polcyn GM Akademickie Toruń i Marta Przybyła GM 25 Wrocław.

 2 punkty uzyskali: Krzysztof Bednarek GM 13 Wrocław, Wojciech Górski GM 2 Olesno i Bartosz Sójka GM 1 Jelenia Góra.

1 punkt uzyskał Mieszko Gałat GM 50 Bydgoszcz.

Pozostałym uczestnikom nie przyznano w tym miesiącu punktów.

Po czterech miesiącach Ligi z wynikiem 12 pkt. prowadzą: Daria Bumażnik GM 1 Jelenia Góra i Barbara Piasecka GM 3 Oleśnica.

W tym miesiącu 2,5 punktu zdobył Paweł Samoraj I LO Olsztyn.

2 punkty zdobyli: Karol Łukasik XIV LO Wrocław, Aleksandra Pawłowska XIV LO Wrocław i Maciej Pomykała LA Toruń.

 1,5 punktu zdobyli: Bartłomiej Polcyn I LO Inowrocław, Tomasz Skalski III LO Wrocław i Daria Sobieraj II LO Będzin.

1 punkt zdobyli: Jakub Sobyra I LO Tarnów i Dominik Zygmunt TE Biała Rawska.

Pozostali uczestnicy nie otrzymali w tym miesiącu punktów.

Po czterech miesiącach Ligi z wynikiem 11 pkt. prowadzi Maciej Pomykała LA Toruń .

Zadanie 1. Akcje kosztowały: 100 * 40 zł = 4000 zł. Prowizja za kupno: 1/100 * 4000 zł = 40 zł. Razem kupno i prowizja: 4000 zł + 40 zł = 4040 zł. Sprzedaż za: 4000 zł/ 10 = 400 zł. Prowizja: 1/100 * 400 = 4 zł. Różnica daje: 4044 zł - 400 zł = 3644 zł. Czyli Pan Krzysztof stracił na akcjach firmy KRACH SA 3644 zł. 

Zadanie 2. Wysokość dywidendy ogółem: 120 000 000 zł / 2= 60 000 000 zł. Wysokość dywidendy na jedną akcję: 60 000 000 zł / 50 000 000 = 1,2 zł. Wysokość dywidendy jaką otrzyma Pan Krzysztof: 100 * 1,2 zł = 120 zł.

Zadanie 3. RE-AKCJA powinna wyemitować 50 000 * 50 = 2 500 000
nowych akcji. Cena nowych akcji wyniesie 2000 zł / 50 = 40 zł.

Zadanie 1. Inwestor kupił akcje za 12550 zł plus prowizja 376,5 zł. Sprzedał je po roku za 13680 zł a prowizja wyniosła 410,40 zł. Zysk inwestora pomniejszony o prowizję to: 1130 - 786,90 = 343,10 zł. Odejmując podatek inwestor zarobił: 0,81 * 343,10 = 277,91 zł.

Zadanie 2. Na dywidendę idzie: 5% * 256 000 000 = 12 800 000 zł. Po odliczeniu podatku zostaje: 91% * 12 800 000 = 10 368 000 zł. Akcjonariusz dostanie: 22 000/30 000 000 * 10 368 000 = 7 603,20 zł.

Zadanie 3. Niech x oznacza kwotę zainwestowaną w akcje Alfy a y kwotę zainwestowaną w Omegę. Rozwiązując układ równań z dwiema niewiadomymi dostaniemy rozwiązanie: pierwsze równanie to x + y = 100 000, drugie równanie to 1,15*x + 0,9*y = 108 000. Rozwiązanie to: Alfa SA 72 000 zł i Omega SA 28 000 zł.

Zadanie 1. Inwestor kupi akcje po jak najniższej cenie, czyli z ofert sprzedaży nie wykorzysta tylko 150 akcji w cenie 41 zł. Łącznie za akcje zapłaci 100 * 38 + 100 * 39 + 150 * 40 + 50 * 41 = 15 750 zł. Razem z prowizją da to: 16537,50 zł. Średnia cena zakupu akcji bez uwzględnienia prowizji to 39,375 zł. Przy górnym limicie 39 zł inwestor nie kupiłby 400 sztuk a tylko 200. Przy zastrzeżeniu wszystko albo nic i górnym limicie 40 zł nie da się zrealizować tego zlecenia.

Zadanie 2. Zysk netto nie przewyższy inflacji. Kupno: 400 * 23,30 = 9320 zł. Prowizja: 1% * 9320 = 93,20 zł. Razem: 9320 + 93,20 = 9413,20 zł. Sprzedaż: 400 * 24,39 = 9756 zł. Prowizja: 1% * 9756 = 97,56 zł. Sprzedaż minus prowizja: 9756 - 97,56 = 9658,44 zł. Zysk: 9658,44 - 9413,20 = 245,24 zł. Zysk po opodatkowaniu: 245,24 * 0,81 = 198,64 zł. Inflacja to 2,6%, a zysk dał 198,64 / 9413,20 = 2,11%. Czyli zysk nie przekroczył inflacji.

Zadanie 3. Tak, opłacało się mu, zarobił 541,89 zł. Koszt akcji: 10,20 * 10 000 = 102 000zł. Prowizja: 0,5% * 102 000 = 510 zł. Razem: 102 000 + 510 = 102 510 zł. Koszt kredytu: 102 510 * 110% = 112 761 zł. Sprzedaż: 11,40 * 10 000 = 114 000 zł. Prowizja: 0,5% * 114 000 = 570 zł. Zysk brutto: 114 000 - 570 = 113 430 zł. Po odjęciu podatku od zysku: (113 430 - 112 761) * 81% = 669 * 81% = 541,89 zł.